بررسی ترکیبات عصاره های هگزانی و اتانولی در واریته های مختلف گل نرگس (Narcissus tazetta L.)

گیاه گل نرگس یکی از مهمترین گیاهان زینتی و دارویی است که مواد موثره آن کاربرد زیادی در صنایع آرایشی، بهداشتی و تولید عطر دارد. شهرستان بهبهان مربوط به استان خوزستان از عمده ترین مراکز تولید گل نرگس در ایران است. این پژوهش در آزمایشگاه گیاهان دارویی گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 1399 به منظور بررسی ترکیبات عصاره هگزانی و اتانولی پنج واریته گل نرگس با نام علمی Narcissus tazetta L.  (شهلا، مسکینک، پرپر، پنجه گربه ای و گل سفید) به صورت خودرو و کشت شده در شهرستان بهبهان وجود دارد، در قالب طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار و سه تکرار بصورت دو آزمایش جداگانه انجام شد. گل های تازه نرگس با استفاده از حلال های آلی هگزان نرمال و اتانول 96 درصد عصاره گیری و سپس اجزای عصاره توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی شناسایی گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که بیشترین میزان بازده عصاره هگزانی (3/1 درصد) در واریته شهلا و کمترین مقدار (9/0 درصد) در واریته پرپر مشاهده شد. مهم ترین ترکیبات عصاره هگزانی شامل بنزیل استات، لینالول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، هیدرو سینامل الکل، فنیل اتیل الکل، و 1و 3 دی متیل اتیل بنزین بود. هم چنین بیشترین میزان بازده عصاره اتانولی (2/6 درصد) مربوط به واریته شهلا و کمترین مقدار آن (8/4 درصد) مربوط به واریته پرپر بود. عمده ترین ترکیبات شناسایی شده در عصاره اتانولی واریته های گل نرگس شامل 2 - بوتکسی اتانول، 1 و 8 سینیول، بنزیل الکل، ترانس بتا اوسیمن، لینالول، فنیل اتیل الکل، بنزیل استات و  بنزیل اتانول می باشد. گل نرگس از لحاظ ترکیبات شیمیایی از تنوع بسیار بالایی برخوردار بوده و از همین رو استخراج مواد موثره و خالص سازی و شناسایی دقیق تر آن ها در گل نرگس، نیازمند پژوهش های بیشتری در ارتباط با خالص سازی می باشد. کلیدواژه ها: بنزیل استات، حلال های آلی، کروماتوگرافی گازی، لینالول، نرگس