مدل ارزیابی زمان تخلیه اضطراری جمعیت در اماکن پر ازدحام

تخلیه اضطراری از نخستین مراحل مدیریت بحران به شمار می رود که باید در کم ترین زمان ممکن انجام شود و می تواند تاثیر به سزایی در کاهش مرگ و میر ناشی از وقوع مخاطره داشته باشد. لذا هدف این مقاله، ارزیابی زمان تخلیه اضطراری فرودگاه مهرآباد در شرایط اضطراری از طریق شبیه سازی استراتژی های تخلیه اضطراری جمعیت می باشد.

روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی، از نظر حل مساله، ترکیبی و نوع نتایج، تبیینی می باشد. جمع آوری اطلاعات میدانی و اسنادی انجام گرفته است. جامعه آماری شامل 53 نفر از متخصصان، هیات علمی و دانشجویان تحصیلات تکمیلی می باشند. از نمونه گیری تصادفی و از فرمول کوکران استفاده شده است. بعد از انجام مصاحبه و تکمیل پرسشنامه، 8 سناریو با حداکثر دو عامل ناسازگار از نرم افزار ویزارد حاصل شده است و از این 8 سناریو، سناریوی پنجم به دلیل اینکه عامل بحرانی در آن بیشتر تعریف شده است، شبیه سازی شده است. سپس شبیه سازی عامل بنیان (انی لاجیک) در سناریوی پنجم در دو حالت الف و ب انجام شده است.

یافته ها:

 سناریو پنجم با ارزش سازگاری 1- و عدد توصیفی 1 و تاثیر کلی 60 و وجود حالت بحرانی بیشتر در بررسی وضعیت عوامل به تفکیک هر سناریو، نسبت به سناریو های دیگر در شرایط بحرانی تری قرار دارد، زیرا خود اتاق بازرسی دارای گیت است که از سرعت خروج افراد می کاهد و زمان مورد نیاز خروج افراد را افزایش می دهد. زمان کل تخلیه در سناریوی پنجم، 84 دقیقه و زمان شبیه سازی7.93 دقیقه می باشد. در حالت الف، 3600 نفر در 98 دقیقه محل را ترک می کنند و در حالت ب نیز، همین تعداد نفر در 105 دقیقه محل را ترک می نمایند.

سناریوی پنجم در بین سناریوها در شرایط بحرانی تری قرار دارد. در حالت ب زمان نسبت به حالت الف افزایش یافته است. در واقع، افزایش زمان در حالت ب به این دلیل است که فقط موانع مسیر برداشته شده و درب اضافه نشده است. از این رو می توان نتیجه گرفت که تنها رفع موانع، روش کارآمدی برای کاهش زمان نمی باشد و باید درب اضطراری نیز به مدل اضافه شود. همچنین با توجه به سناریوی پنجم، تاب آوری سالن شماره 2 فرودگاه در شرایط اضطراری مناسب نمی باشد. در سناریوی پنجم و به تبع آن مدل های الف و ب، تراکم در نظر گرفته شده 2000 نفر (تراکم معمول روزانه فرودگاه) می باشد، که با ایجاد بحران و مسدود شدن مسیرها، گره های جمعیتی در مدل مشاهده می گردد و صرفا زمانی که تعداد افراد از 1000 نفر بیشتر نباشد را می تواند به طور ایمن تخلیه نماید. برخلاف پژوهش های پیشین -که نگاهی تک بعدی به موضوع تخلیه اضطراری داشته اند، این مقاله رویکردی ترکیبی دارد و این از مزایای این تحقیق نسبت به تحقیقات گذشته است که از تکنیک تصمیم گیری آثار متقابل برای شناسایی سناریوها و متغیرهای وزن دار در کنار تکنیک شبیه سازی بهره برده است و به مساله پرداخته است.