بررسی خصوصیات فیتوشیمیایی اندام های گیاه تنگرس طی مراحل مختلف فنولوژیکی

گیاه تنگرس با نام علمی  Rhamnus pallasii Fisch. & C.A.Mey.یکی از گونه های مهم خانواده Rhamnaceae است، که توزیع گسترده ای در ایران دارد. فاکتورهای مختلف از جمله زمان های مختلف برداشت، رویشگاه، آب و هوا بر روی محتوای متابولیت های ثانویه تاثیر می گذارد. در این پژوهش اندام های مختلف میوه، برگ، پوست و ریشه این گیاه بر اساس شرایط اقلیمی و فنولوژیکی مختلف گیاهان در ماه های فروردین، اردیبهشت، تیر، مرداد و مهر جمع آوری و با روش خیساندن در حلال متانول 80 درصد عصاره گیری شدند. محتوای ترکیبات فنولی کل، فلاونویید کل، آنتوسیانین کل و فنولیک اسید کل عصاره ها به روش اسپکتروفتومتری و فعالیت ضد رادیکالی عصاره ها با آزمون مهار رادیکال های DPPH در ماه های مختلف اندازه گیری شد. نتایج در سطح احتمال 05/0 درصد معنادار هستند. حداکثر ترکیبات فنولی (02/1±66/583 میکروگرم گالیک اسید/گرم گیاه خشک)، آنتوسیانین (019/0± 062/9 میلی گرم/ لیتر) و فنولیک اسید (52/1±87/53 میکروگرم کافییک اسید/گرم گیاه خشک) در اندام میوه و در ماه مهر و حداکثر ترکیبات فلاونوییدی (77/1±48/514 میلی گرم کویرستین/ گرم گیاه خشک) در اندام برگ و در ماه فروردین به دست آمد. عصاره میوه ها دارای بیشترین خواص آنتی اکسیدانی با مقدار 50IC، 24/0 ± 52/7 میکروگرم بر میلی لیتر در ماه مهر بودند، پس از آن برگ ها با 29/0±18/8  میکروگرم بر میلی لیتر در ماه فروردین، ریشه با 29/0±50/13 میکروگرم در میلی لیتر در ماه فروردین و پوست درخت با 37/0±79/14میکروگرم در میلی لیتر در ماه اردیبهشت به ترتیب قرار گرفتند. نتایج این پژوهش نشان داد که کیفیت و کمیت محتوی مواد موثره اندام های مختلف تنگرس تحت شرایط تغییرات فصلی متفاوت است و می توان از این نتایج برای استخراج حداکثر ترکیبات به منظور آنالیزهای بعدی و همچنین استفاده در صنایع مختلف دارویی و غذایی بهره برد.