معانی مختلف «طنز» در ادب فارسی معاصر و ارتباط مصداقی آنها

واژه «طنز» در ادبیات فارسی معانی مختلفی را القا می کند. معنای اولیه این واژه در فارسی، تمسخر یا معنایی نزدیک به آن است. طنز در دوره معاصر «اصطلاحی ادبی» است که تعریفی متفاوت با شوخی دارد. هدف این پژوهش بررسی معانی طنز در منابع تخصصی، فرهنگ ها و کتاب های مرتبط در ادبیات معاصر برای یافتن تعریفی دقیق یا نزدیک به مفهوم آن است. پرسش پژوهش آن است که «در برابر اصطلاح طنز چه معنا یا معانی ای منظور شده است؟ آیا می توان تعریف روشن و یگانه ای برای طنز در ادب فارسی معاصر در نظر گرفت و چه متنی مصداق طنز است؟». یافته های این پژوهش نشان می دهد معانی مختلفی که «طنز» پیدا کرده است، ارتباط و هم پوشانی مصداقی با هم دارند و همین موضوع باعث شده است که نتوان تعریفی واضح و روشن برای اصطلاح طنز یا کاربرد یگانه ای برای آن یافت. برپایه معانی این اصطلاح در ادب فارسی معاصر، طنز در معنی تمسخر (و طیف معنایی نزدیک به آن)، شوخی (و طیف معنایی نزدیک به آن) و در معنی اصطلاحی ادبی را می توان سه راس مثلثی دانست که هر متن ادبی حامل شوخی، طنز و تمسخر با توجه به نسبتی که با هریک از این معانی دارند در جایی از این مثلث قرار می گیرد.