توسعه چارچوب نظری ارزیابی طرح های پیرایش نماهای شهری، نمونه موردی: خیابان انقلاب تهران

آلودگی بصری یکی از مسایل سیمای شهری است که تاثیر منفی بر کیفیت زندگی شهروندان دارد. طرح های پیرایش شهری گاه به صورت اقدامی مجزا و گاه به عنوان استراتژی یک برنامه کلان تر، به هدف بهبود سیمای شهری و کاهش اغتشاشات بصری در نماهای شهری به ویژه در بافت های تاریخی به انجام می رسد. اگرچه در دهه اخیر در برخی شهرهای ایران از جمله تهران طرح های پیرایش شهری اجرا شده است، با این حال هنوز شناخت جامعی از موضوع و اهدافی که چنین طرح هایی باید پیگیری نمایند، به دست نیامده است. هدف این پژوهش توسعه چارچوب نظری پیرایش شهری و ارزیابی "پیرایش شهری و حذف زواید بصری خیابان انقلاب" مبتنی بر آن است. راهبرد اصلی حاکم بر این تحقیق، راهبرد کیفی است. این پژوهش دو گام اصلی دارد که در هر گام از یک روش تحقیق بهره برده شد: در گام نخست از روش تحلیل محتوا و پنل خبرگان برای استخراج وجوه پیرایش شهری بهره برده شد و با روش استدلال منطقی چارچوب نظری پژوهش ارایه گردید؛ در گام دوم به هدف ارزیابی طرح پیرایش شهری خیابان انقلاب برای هر یک از وجوه ارایه شده در چارچوب نظری پرسش هایی طرح و نظرات دو گروه کسبه و عابران با ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته جمع آوری شد. سپس مصاحبه ها با استفاده از روش تحلیل کیفی استراوس و کوربین کدگذاری شد. یافته ها نشان می دهد که طرح "پیرایش شهری و حذف زواید بصری خیابان انقلاب" به ترتیب در دو وجه "ادراکی" و "کالبدی" به نسبت سایر وجوه موفق تر بوده است. "افزایش خوانایی"، "افزایش نظم بصری" و "کاهش آلودگی بصری و نوری" نیز به ترتیب مهم ترین اثرات آن می باشد. اما در وجه "اجتماعی" به ویژه تعامل با کسبه موفقیت کمتری به دست آورده است. نتایج این مقاله آشکار می سازد که موفقیت طرح های پیرایش شهری منوط به توجه به هر یک از وجوه شش گانه تاریخی، هویتی، کالبدی، ادراکی، اجتماعی، و اقتصادی است. همچنین نتایج این مقاله نشان می دهد که گاه پایین بودن سطح آشنایی عموم مردم از وجوه تاریخی و هویتی شهر، می تواند به ایجاد تعارض میان دیدگاه شهروندان با اهداف پیرایش شهری در زمینه حفاظت و ارتقای ارزش های تاریخی و هویتی منجر گردد. از این رو، بهره گیری از نگاه کارشناسی در برنامه ریزی و طراحی دو وجه "تاریخی" و "هویتی" از اولویت بالایی برخوردار است.