واکاوی رویکرد شیعه پژوهی هاینس هالم

هاینس هالم، شیعه شناسان برجسته آلمانی، در اواخر سده 20م پژوهش های چشمگیری درباره تشیع، به ویژه شکل گیری عقاید و تحولات تاریخی آن تا شکل گیری انقلاب ایران در سال 1357انجام داده است. پس از ترجمه این آثار به زبان های فارسی و عربی و جلب توجه پژوهشگران و شیعه پژوهان به آنها، آثار او به ویژه مشهور ترین پژوهش وی، تشیع (1988) در بوته نقد و بررسی قرار گرفت. این مقاله می کوشد افزون بر بازخوانی آثار هالم، رویکرد شیعه پژوهی وی و بستر شکل گیری آن، یعنی مطالعات شیعه شناسی در غرب سده بیستم را ارزیابی کند. پرسش اساسی این جستار آن است که رویکرد شیعه پژوهانه هالم از کجا نشیت گرفته و به چه مسایلی در این حوزه در فضای غرب پاسخ داده است. عمده فعالیت های پژوهشی هالم که حوزه تخصصی دانشگاهی وی را شکل داده، بر تلاش های عام وی در شناساندن تشیع، بر فضای دانشگاهی غرب تاثیر نهاده است. ازاین رو، بررسی دیدگاه های وی از این منظر و در نظر داشتن سهم متناسب آن ضروری به نظر می رسد. نیز گفتنی است که شیعه پژوهی هالم را نوعی واکنش علمی به رویدادهای سیاسی دهه های پایانی سده 20م در جهان اسلام و به ویژه خاورمیانه نیز می توان تفسیر کرد.