ارزیابی خصوصیات برخی از ژنوتیپ های زرشک وحشی (.Berberis sp) در شمال شرق ایران

درختچه های زرشک وحشی که به طور معمول، به نام «زرشک سیاه» شناخته می شوند، به طور طبیعی در ارتفاعات شمال و شمال شرق ایران پراکنش دارند. این توده ها، علاوه بر یک بانک ژن غنی، از نظر اهداف غذایی و دارویی بسیار مورد توجه می باشند. پژوهش حاضر به منظور بررسی تنوع ژنتیکی 15 ژنوتیپ مختلف زرشک (14 ژنوتیپ وحشی و یک ژنوتیپ زراعی) از طریق نشانگرهای مورفولوژیکی، بیوشیمیایی و مولکولی انجام شد. صفات مورفولوژیکی برگ، خار و میوه اندازه گیری شد. خواص بیوشیمیایی ژنوتیپ های مورد مطالعه نیز در مرحله رسیدن میوه اندازه گیری شد. علاوه بر این، ژنوتیپ ها با نشانگرهای ریزماهواره تجزیه و تحلیل شدند تا تنوع ژنتیکی آن ها در سطح مولکولی نیز مشخص شود. توده های مورد مطالعه از نظر صفات مورفولوژیکی متنوع بودند و در پنج گروه مجزا طبقه بندی شدند. علاوه بر این، برخی از ویژگی های مورفولوژیکی کمیاب و قابل توجه در شکل میوه و خوشه های میوه در تعدادی از ژنوتیپ ها یافت شد که قبلا گزارش نشده بود. اگرچه تفاوت های زیادی در مورد ترکیبات بیوشیمیایی میوه به دست آمد، ولی این تفاوت ها روند مشخصی نداشتند. این توده ها، بر اساس نشانگرهای ریزماهواره در هشت گروه قرار گرفتند که در آن ها ژنوتیپ های نزدیک به هم شباهت های جغرافیایی نسبتا بیشتری داشتند. دسترسی به تنوع ژنتیکی این ژنوتیپ ها را می توان به عنوان ستون فقرات برنامه های اصلاحی آتی آن ها در نظر گرفت و داده های گزارش شده در این پژوهش حاکی از آن است که شمال شرق ایران می تواند یک منبع غنی برای تنوع ژرم پلاسم زرشک در نظر گرفته شود.