بررسی زبان و ادب عامیانه در داستانهای دفاع مقدس (مطالعه موردی: باغ بلور، دل دلدادگی، زمین سوخته، زمستان 62)

زبان و ادبیات عامیانه یکی از شاخصه های مهم در فرهنگ معنوی هر کشوری است که از دیرباز در ادبیات فارسی هم کم و بیش نفوذ داشته است. با رشد و گسترش ادبیات داستانی ایران در صد سال اخیر و گرایش به استفاده از عناصر زبانی و مولفه های ادبیات عامه در آثار خلق شده، شاهد رشد چشمگیر بازتاب زبان و ادبیات عامیانه در ادبیات معاصر بویژه در داستان هستیم. ادبیات دفاع مقدس بویژه داستان هم از این قاعده مستثنی نیست. نویسندگان داستانهای دفاع مقدس نیز متناسب با فضا و شخصیتهای داستان خود، از عناصر زبانی و مولفه های ادبیات عامه استفاده کرده اند.

پژوهش حاضر به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده و عناصر زبانی و مولفه های ادبیات عامه در چهار داستان شاخص دفاع مقدس (باغ بلور، دل دلدادگی، زمین سوخته، زمستان 62)، بررسی شده است.

نویسندگان داستانهای دفاع مقدس، بویژه داستانهایی که در این پژوهش بررسی شده، از زبان و ادبیات عامه غافل نبودند و در پیشبرد روایت خود و در شخصیت پردازی و فضاسازی از آن استفاده کردند؛ بگونه ای که اکثر اصطلاحات، واژه ها و ابیات عامیانه از زبان شخصیتهای عامه بیان شده که نشان از آگاهی و تسلط این نویسندگان بر زبان و فرهنگ عامه ایران زمین دارد.

نتایج نشان میدهد که عناصر زبانی و مولفه های ادب عامه در داستان زمستان 62 نسبت به سه اثر دیگر بازتاب کمتری داشته است، زیرا اکثر شخصیتهای این داستان افرادی با تحصیلات دانشگاهی هستند که در محیطی اداری در تعاملند. درحالیکه شخصیتهای سه داستان دیگر (باغ بلور، دل دلدادگی، زمین سوخته) از افراد معمولی هستند و در فضای کوچه و بازار در ارتباط هستند و مکالمات آنها مملو از واژه ها، اصطلاحات و ادبیات عامیانه است.