سبک شناسی اشعار فیاض لاهیجی

فیاض لاهیجی از متکلمان و فیلسوفان برجسته شیعه در قرن یازده هجری و از شاگردان ملاصدرا و میرداماد است که آثار متعددی درزمینه فلسفه و کلام اسلامی دارد. همچنین وی از شاعران سبک هندی است که حدود دوازده هزار بیت در قالبهای گوناگون دارد. براساس جستجوی نگارندگان تا کنون درمورد اشعار او بررسی سبک شناسانه انجام نشده است. هدف این جستار، بررسی سبک شعر او در سه سطح زبانی، ادبی و فکری است.

این پژوهش براساس شیوه توصیفی-تحلیلی انجام شده است.

براساس یافته های این پژوهش، شعر فیاض در مقایسه با دیگر شاعران سبک هندی، دارای نازک خیالیها و مضمونسازیهای پیچیده و دیرفهم نیست. زبان شعری او ساده و روان است و اصطلاحات و تعبیرات عامیانه چشمگیری در آن مشاهده نمیشود. فیاض همچنین بشدت متاثر از عرفا و تعالیم آنهاست و تاثیر معارف عرفانی و صوفیانه، بر تحلیلها و تقریرهای وی از مسایل کلامی، در مواضع متعددی مشاهده میشود.

ردیف در شعر فیاض تنوع بسیاری دارد و جناس، پارادوکس و اسلوب معادله در میان صنایع بدیعی در شعر او فراوانی بیشتری دارد. تشبیه و انواع آن نیز در میان صنایع بیانی، در صدر قرار دارد. مضمون عمده قصاید او مدح و منقبت ایمه اطهار بوده و بنمایه غزلیاتش عشق است. مشخصات عشق، عاشق و معشوق در این اشعار تقریبا متناسب با مکتب عراقی است و عاشق چهره ای نگونبخت، ناکام، و قانع دارد. معشوق نیز در اوج بی اعتنایی و بیرحمی به سر میبرد. همچنین عرفان قلندرانه و نکوهش ظاهرپرستی در دینداری و ریا و تزویر نیز در میان اشعار او به چشم میخورد. او در انواع قالبهای شعری مانند قصیده، غزل، مثنوی، رباعی، ترجیع بند، و ترکیب بند شعر سروده است.