اثرپذیری عهدنامه مالک اشتر از بافت فرهنگی مصر با رویکرد "تحلیل گفتمان فرکلاف

امیرمومنان علی علیه السلام به مثابه یک حاکم سخن دان در هنگام نوشتن عهدنامه مالک اشتر به ترتیبی منطقی و عاقلانه به تقنین و تنظیم این فرمان همت گماشتند. از دیگر سو امیرمومنان علی علیه السلام هم به سابقه تمدنی و فرهیختگی مصر، هنگام تنظیم و تدوین عهدنامه توجه داشته و  اوضاع، مقتضیات و ضروریات جامعه مصر را در تدوین عهدنامه لحاظ کرده اند. امام علیه السلام با لحاظ این ویژگی، مالک اشتر را به آن دیار رهسپار کردند. در این پژوهش با تاکید بر همین گزاره و با روش توصیفی -تحلیلی و رویکرد تحلیل گفتمان فرکلاف مشخص شد امیرمومنان علیه السلام با توجه به معضلات موجود جوامع اسلامی به خصوص سرزمین مصر، منشور حکومتی را در نهایت فصاحت و بلاغت نگاشتند. از رهگذر شناخت ابعاد زبانی و ادبی عهدنامه مالک اشتر می توان به ایدیولوژی حاکم بر عهدنامه دست پیدا کرد. در این مسیر گزاره متناسب با شرایط جامعه مصر در عهد نامه قابل شناسایی است؛ همچنین ایدیولوژی دینی در عهد نامه مالک اشتر از فراوانی و تکرار قابل ملاحظه ای برخوردار است. آنچه در شکل گیری ایدیولوژی و زیربنای معرفتی- فکری عهدنامه نقش اساسی داشته، بوم شناسی و شناخت جامع امام علی علیه السلام از مردم مصر و به عبارت دیگر شناخت بافت اجتماعی مصر بوده که با توجه به معضلات جامعه مصر، همواره انگاره دینی خویش در شرایط مختلف برای حکومت داری اسلامی به کار گیرند. با وجود این عهدنامه در عین حال که تاریخ مند است، برای دیگران و اعصار و امصار هم قابل استفاده است.