بازتاب تربیت انسان و هنجارهای سیاسی در عهدنامه مالک اشتر

عهدنامه مالک اشتر در قالب نامه 53 نهج البلاغه، حاوی موضوعات مهمی درباره هنجارهای سیاست اخلاقی و الهیات سیاسی است که در آن بخش های مهمی از تکالیف و وظایف زمامداران تربیت شده در بستر قرآن کریم ذکر می شود و در هر دو وجه فردی و اجتماعی موضوعاتی را به مطالعه می آورد که رشد انسان اجتماعی را در شهروندان را ارتقا می دهد. در این مقاله اهتمام این است با استفاده از روش تحقیق اسنادی که بر تحلیل و تفسیر آموزه های نهج البلاغه- خصوصا نامه 53- استوار شده اند این پرسش را مطرح نماییم که اصولا چه رابطه ای میان اصول تربیت توحیدی، نقش تربیتی زمامدار متعهد به کمال و البته امر سیاسی در جوامع دینی برقرار است؟ در مواجهه با این پرسش، و معطوف به نمونه های وارده از متن نهج البلاغه به نظر می رسد می توان این فرضیه را به آزمون نهاد که «ایمان قلبی و عقل سیاسی امام علی علیه السلام وجوه مهمی از اخلاق فردی و رفتار اجتماعی زمامداران را در جوامع دینی منعکس کرده و نهایتا بنیان های مستحکمی از تربیت انسان سیاسی و تشکیل جامعه ای پویا و رو به کمال را ارایه می کند.» بدین ترتیب، ضمن بررسی گزاره های بنیادین نهج البلاغه روشن می شود که از بعد حکومت دینی، امام علی علیه السلام این الگوی راستین در تلفیق تربیت دینی افراد و هنجارهای امر سیاسی حکومت به شمار می رود که همبستگی عملی این دو موضوع را در ساخت انسان اجتماعی و تحقق حاکمیت حق الهی عینیت بخشید.