رفتار معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی

مقاله حاضر به بررسی چگونگی تعبیر معنایی تکواژهای همنام در زبان فارسی در قالب رویکردی ادراکی ‏پرداخته است. در طول تاریخ مطالعه معنی واژه ها همواره دو دیدگاه غالب تکواژبنیاد و واژه‏ بنیاد مطرح بوده‏ اند. این پژوهش، ابتدا به طرح برخی معایب هر یک از این دو دیدگاه پرداخته است و سپس، به کمک 30 تکواژ همنام برگرفته از فرهنگ فشرده سخن و از طریق مصاحبه با 50 آزمودنی با تحصیلات کارشناسی ارشد غیرزبان‏ شناسی، در چارچوب رویکرد ادراکی معرفی‏ شده از سوی صفوی، به این نتیجه رسیده است که سخنگویان، معنی تکواژها را از طریق تعبیر معنی کل واژه در می‏ یابند. به این ترتیب، برخلاف آنچه در سنت مطالعه معنی، تحت‏ عنوان «ترکیب ‏پذیری» معنایی معرفی شده است (تعبیر معنی از جزء به کل)، بر مبنای رویکرد ادراکی، ما بر اساس «تجزیه‏ پذیری» به تعبیر معنایی تکواژها دست می ‏یابیم (از کل به جزء) و در این میان، مجموعه ‏ای از اطلاعات در قالب بافت‏های ادراکی A (بافت زبانی)، B (موقعیت حاکم بر تولید بافت A) و به ویژه بافت C (مجموعه اطلاعات پیشین فرد) در تعبیر معنایی دخالت دارند. درواقع، تعبیر معنایی تکواژهای زبان فارسی وابسته به تعبیر معنی کل واژه از طریق اطلاعات بافتی مربوط به واژه مذکور است و به روش قیاسی (از کل به جزء) صورت می‏ گیرد.