بررسی زمین ساخت، داده های گسلی و ارتباط آن ها با کانه زایی و دگرسانی در گستره اسبخان هریس (استان آذربایجان شرقی - شمال غرب ایران)

گستره مورد مطالعه در جنوب رشته کوه قوشآداغ، در شمال روستای اسبخان، شهرستان هریس و در استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این گستره از نظر زمین شناسی ساختاری ایران، در پهنه اصلی ایران مرکزی و زیرپهنه البرز- آذربایجان قرار دارد. واحدهای زمین شناسی پهنه، شامل سنگ های آذرین و آذرآواری ایوسن با ترکیب آندزیتی، تراکی آندزیتی، بازالتی، توفی و ایگنمبریتی است. توده نفوذی نیمه عمیق با سن الیگوسن، با ترکیب کوارتز دیوریت، کوارتزمونزونیت پورفیری و دیوریت به صورت استوک و دایک در پهنه رخنمون دارد. بررسی های ساختاری از جمله صفحات گسلی، خش لغزش های روی آن ها و سیستم درزه های موجود در لیتولوژی های مختلف، نشانگر حداقل دو جهت فشارش کلی در گستره هستند و میتوانند در پی یک رژیم تکتونیکی و یا دو رژیم تکتونیکی ایجاد شده باشند. اگر رژیم تکتونیکی را یک فاز در نظر بگیریم و تانسور های با جهات مختلف را نتیجه چرخش در صفحات گسلی بدانیم، می توان یک رژیم عمومی راستالغز با روند عمومی شمالی- جنوبی را معرفی کنیم که ساختارهای موجود پهنه را کنترل می کند. در همین حین نفوذ توده های نفوذی باعث به هم ریختگی این ساختارها و پیچیده تر شدن موضوع شده اند. به طورکلی، گسله های با روند شمال غرب - جنوب شرق و مکانیسم راستالغز راست بر، ساختارهای اصلی گستره را تشکیل می دهند. سایر گسل ها نیز با پیروی از سیستم شکستگی های ریدل، در کنترل ساختارهای اصلی هستند. بر اساس سیستم درزه های موجود در چهار لیتولوژی مختلف، واحدهای لیتولوژیکی از قدیم به جدید شامل: آندزیت بازالت، کوارتز دیوریت، کوارتز مونکمربندیت (توده پورفیری) و دیوریت می باشند که از قدیم به جدید از تنوع سیستم درزه ها کاسته می شود. نقش سیستم تکتونیکی شمال غربی- جنوب شرقی در توسعه دگرسانی آرژیلیکی و سیستم شمال شرقی- جنوب غربی در توسعه رگه های سیلیسی و کانه دار مهم هستند.