شمول مالی و بازار پول روستایی: تجربه پست بانک ایران

هدف این مقاله، توصیف و ارزیابی نقش آفرینی پست بانک ایران در بازار پول روستایی است. مناطق روستایی یک چهارم جمعیت و دست کم، یک ششم تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می دهند. در این میان، توسعه بازار پول در ارتقای سهم اقتصادی روستا و توسعه پایدار، نقش محوری دارد. 8/8 میلیون نفر زیر پوشش مستقیم خدمات بانکی هستند. ضریب پوشش جمعیتی مستقیم، 5/43 درصد و ضریب پوشش کل، 85 درصد است. ضریب نفوذ دسترسی (تعداد ابزار های بانکی در دسترس به‎ازای هر 100 نفر روستایی) به حدود 21 رسیده است؛ بدین معنا که به ازای هر 5 نفر، دست کم یک ابزار دسترسی به خدمات بانکی وجود دارد. حدود 2/12 میلیون نفر از شهروندان روستایی، در این بانک حساب دارند، بنابراین ضریب شمول مالی به 60 درصد رسیده است. برآوردها نشان می دهد که این بانک برای 27 درصد بازار پول روستایی نقش آفرینی می کند. افزون بر این، 6/3 درصد سپرده های روستایی را جذب کرده است. این نقش آفرینی از یک سو، فرصت های اقتصادی و از سوی دیگر، صرفه جویی اقتصادی و اجتماعی را در پی داشته است. مجموع هزینه فرصت های اقتصادی و اجتماعی گسترش تعمیق مالی در مناطق روستایی، سالیانه حدود 1/172 هزار میلیارد ریال و مجموع درآمدهای مستقیم ایجادشده در این مناطق، معادل 4/27 هزار میلیارد ریال است. بنابراین، مجموع هزینه فرصت های اقتصادی و اجتماعی و درآمدهای مستقیم برابر با 5/199 هزار میلیارد ریال برآورد می شود.