فیزیولوژی تحمل به شوری ژنوتیپ های عدس (.Lens culinaris Medik) در مرحله گیاهچه ای

انتخاب ارقام متحمل به شوری از راهکارهای جلوگیری از کاهش عملکرد در شرایط تنش است. این پژوهش به منظور ارزیابی میزان تحمل به شوری 24 ژنوتیپ عدس به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. تنش شوری در سه سطح 0.5، 12 و dS.m-1 16 در کرت های اصلی و ژنوتیپ های عدس در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد در تنش dS.m-1 12 ژنوتیپ های MLC6، MLC12، MLC26، MLC120 و MLC178 دارای بقای بالای 60 درصد بودند. در سطح شوری dS.m-1 16 به جز ژنوتیپ های MLC57، MLC73، MLC94، MLC104 و MLC108 سایر ژنوتیپ ها در شوری dS.m-1 16 دارای بقاء بودند و ژنوتیپ های MLC178 و MLC26 به ترتیب با 30 و 25 درصد، بیشترین بقاء را دارا بودند. با افزایش سطح تنش شوری محتوای کلروفیل a، رنگ دانه های فتوسنتزی و فنل در تمامی ژنوتیپ ها روندی کاهشی داشت. با افزایش شوری محتوای کلروفیل a در تیمار شاهد از 724/0 به 220/0 میلی گرم در گرم ماده تر در شوری dS.m-1 16 رسید. افزایش شوری از 0.5 به dS.m-1 16 سبب افزایش مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH، کاتالاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز در ژنوتیپ های MLC117 و MLC178 شد. با افزایش شوری پتانسیل اسمزی منفی تر گردید و در شوری dS.m-1 16 دو ژنوتیپ MLC178 و MLC26 که بقای بالای داشتند کمترین پتانسیل اسمزی را به ترتیب با 3.91- و 5.62- مگاپاسکال نشان دادند. تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) نشان داد که مولفه اول 41/50 درصد از تغییرات و ویژگی های مربوط به رنگ دانه های فتوسنتزی و پتانسیل اسمزی و مولفه دوم نیز 12.66 درصد ویژگی های آنتی اکسیدانی، متابولیت ها و درصد بقاء را توضیح می دهد. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای نشان داد که ژنوتیپ های MLC6، MLC12، MLC26، MLC117، MLC120 و MLC178 در بیشتر صفات مورد بررسی برتر بودند؛ بنابراین انجام آزمایش های تکمیلی جهت بررسی تحمل به شوری روی این ژنوتیپ ها در شرایط مزرعه توصیه می شود.