مولفه های هوش اخلاقی در صحیفه سجادیه (دعای مکارم الاخلاق)

زمینه پژوهش:

 برخورداری انسان از اعتقادات پایدار اخلاقی، رفتار بر پایه هنجارها و پذیرش مسیولیت کارهای خویش، در نزد روان شناسان، به عنوان هوش اخلاقی یاد شده که مولفه ها و اصولی را برای آن بیان کرده اند. این موضوع، پیش تر در آموزه های دینی به شکلی متفاوت طرح شده است. در کنار دیگر منابع مکتوب دینی، صحیفه سجادیه با عرضه مباحث اخلاقی در قالب دعا، منبعی برای کاوش پیرامون هوش اخلاقی می باشد.

جستار حاضر، با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی، به دنبال دست یابی به مولفه ها و اصول هوش اخلاقی در دعای مکارم الاخلاق این کتاب شریف است.

در همین راستا، مفهوم و مولفه های هوش اخلاقی از نگاه روان شناسان مورد بررسی قرار گرفته و وجوه مشترک این دیدگاه ها استخراج و عرضه شد. وجوه مورد نظر، در چارچوب هوش اخلاقی و در دعای مکارم الاخلاق، پی جویی و گردآوری گردید.

حاصل این که شش مولفه در این دعا بیان شده، شامل:«1درست کاری، راستی و صداقت در نیت، گفتار و رفتار ؛ 2خدمت رسانی و گره گشایی، با عبارت برادری مردم ؛ 3گذشت و چشم پوشی و خوبی کردن به دیگران در برابر بدی آنان ؛ 4قدرشناسی و سپاس گزاری برای ایجاد و ثبیت رفتارهایی محترمانه با دیگران؛ 5احترام و ارزش گذاری برای انسان ها؛ 6رعایت عدالت و انصاف، چنان که انسان ها در جامعه ای با هوش اخلاقی بالا، نه ظلم می کنند و نه، مورد ظلم قرار می گیرند». نوآوری:بررسی هم زمان هوش اخلاقی در منابع روان شناسی و دینی، بازنمایی این موضوع در دعای مکارم الاخلاق و نیز، دست یابی به وجوه شش گانه مشترک نظریه هوش اخلاقی، از نوآوری های پژوهش حاضر تلقی می گردد.