ارزیابی حساسیت برخی ارقام لوبیا به گونه مرکب Fusarium solani، عامل پوسیدگی ریشه لوبیا در ایران

پوسیدگی فوزاریومی ریشه از بیماری های مهم لوبیا (Phaseolus vulgaris) در ایران می باشد. به دلیل خاک برد بودن، کنترل این بیماری مشکل بوده و استفاده از ارقام مقاوم لوبیا نقش بسیار مهمی در کاهش خسارت بیماری دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی حساسیت یا مقاومت ارقام مختلف لوبیا به پوسیدگی فوزاریومی ریشه ناشی از گونه مرکب Fusarium solani، در محیط گلخانه انجام شد. در تابستان 1396 تا 1398 از مزارع لوبیا در استان های فارس، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال بختیاری، همدان، مرکزی، لرستان، قزوین، زنجان، آذربایجان شرقی و مازندران بازدید به عمل آمد و از بوته های آلوده به پوسیدگی ریشه، نمونه برداری شد و در آزمایشگاه جداسازی و خالص سازی قارچ ها انجام گرفت. جدایه های فوزاریوم بر اساس خصوصیات ریخت شناختی و توالی دو ناحیه ی ژنی فاصله ی ترانویسی شده ی داخلی (ITS) دی ان ای ریبوزومی و عامل امتداد ترجمه ی یک آلفا (EF-1α)، شناسایی شدند. تمام جدایه های گونه مرکبF. solani  پس از مایه زنی روی لوبیای رقم صدری، پوسیدگی ریشه ایجاد کردند. از هر استان یک جدایه به عنوان نماینده و در مجموع 10 جدایه با بیشترین شدت بیماری زایی انتخاب و با هم مخلوط شدند و واکنش 10 رقم لوبیا به آن ها در گلخانه ارزیابی گردید. ارقام لوبیا چیتی صالح، صدری و کوشا و ارقام لوبیا قرمز اختر، گلی و صیاد و ارقام لوبیا سفید درسا و شکوفا و ارقام لوبیا سبز والنتینو و سانری بر اساس شدت بیماری و اجزای همبسته عملکرد (وزن تر و خشک بوته و ریشه) مقایسه شدند. از نظر شدت پوسیدگی ریشه و وزن نسبی تر و خشک بوته، ارقام لوبیا از نظر آماری در سطح احتمال یک درصد با هم اختلاف معنی داری داشتند. رقم لوبیا چیتی کوشا با کمترین شدت پوسیدگی ریشه (5/19%) و ارقام لوبیا قرمز گلی و لوبیا سفید درسا با بیشترین شدت پوسیدگی ریشه (به ترتیب با 67/66% و 24/70%) به ترتیب کمترین و بیشترین حساسیت را به جدایه های گونه مرکب F. Solani داشتند.