مطالعه اثر اسید سالیسیلیک بر جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه عدس الملک بومی طالخونچه اصفهان (Securigera securidaca) در شرایط تنش شوری

عدس الملک گیاهی دولپه، یکساله و دگر گرده افشان بوده که بطور عمده در ایران در استان های فارس، خوزستان و آذربایجان شرقی یافت می شود. بذر این گیاه در درمان کلسترول و قند خون کاربرد دارد. تنش های غیرزنده مانند شوری از عوامل مهم در کاهش رشد گیاهان به شمار می روند. هر چند شوری می تواند بر رشد گیاه تاثیر بسزایی داشته باشد اما شدت آن به طول مدت شوری، نوع املاح، گونه گیاهی و مرحله رشد گیاه وابسته است. در فرآیند جوانه زنی بذر بیشترین اثر تنش شوری بر درصد و سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه و ساقه چه در گیاه می باشد زیرا افزایش غلظت یون در محیط رشد گیاه سبب پایین آمدن پتانسیل آب محیط شده و همچنین برخی از یون ها سبب بروز سمیت در گیاهان می گردند. لذا بررسی وضعیت جوانه زنی گیاهان در شرایط تنش شوری و کاربرد ترکیباتی مانند اسید سالیسیلیک در جهت افزایش مقاومت گیاهان به تنش در مناطق شور می تواند راهنمای کشت گیاهان در شرایط فوق باشد. به همین منظور مطالعه اثر اسید سالیسیلیک بر جوانه زنی و پارامترهای رشد عدس الملک در شرایط شوری به عنوان هدف این تحقیق در نظر گرفته شد.

آزمایش حاضر بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار در شرایط ژرمیناتور در آزمایشگاه مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس انجام گردید. تیمارهای آزمایش شامل 5 سطح تنش شوری (پتانسیل های اسمزی صفر، 3/0 -، 6/0 -، 9/0 - و 2/1 - مگاپاسکال) و 3 سطح اسید سالیسیلیک  (صفر، 1 و 2 میلی مولار) که بذرها به مدت 24 ساعت در محلول مربوطه خیسانده شد بودند. پس از اتمام دوره آزمایش (هشت روز)، درصد و سرعت جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر، طول و وزن تر و خشک ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری و محاسبه گردید.

نتایج نشان داد که کلیه پاسخ های گیاهی تحت تاثیر پتانسیل های اسمزی مختلف کاهش معنی داری در سطح یک درصد در مقایسه با نمونه شاهد را نشان دادند. درصد جوانه زنی 11/91 درصد به عنوان بالاترین میانگین جوانه زنی در شرایط عدم تنش شوری و با کاربرد 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک  بدست آمد. در مقایسه بین میانگین های مربوط به اثر اسید سالیسیلیک، کمترین میانگین طول ساقه چه (35/6 میلی متر) مربوط به تیمار شاهد و بیشترین آن (88/10 میلی متر) مربوط به محلول 1 میلی مولار اسید سالیسیلیک  بدست آمد که بیانگر 34/71 درصد افزایش می باشد. همچنین خیساندن بذرها توسط اسید سالیسیلیک  باعث 98/84 درصد افزایش در وزن تر ریشه چه شد. افزایش سطح تنش شوری به ترتیب سبب 30/96 و 62/94 درصد کاهش در میانگین های وزن خشک ریشه چه و ساقه چه گردید.

خیساندن بذرهای عدس الملک بومی طالخونچه اصفهان توسط اسید سالیسیلیک  باعث بهبود جوانه زنی در شرایط تنش شوری گردید. بنابراین قرار دادن بذرها قبل از کاشت در محلول یک میلی مولار اسید سالیسیلیک می تواند جهت بهبود جوانه زنی بذر عدس الملک تحت شرایط تنش شوری  مورد استفاده قرار گیرد.  

:1- مناسب ترین غلظت اسید سالیسیلیک  جهت خیساندن بذر به منظور افزایش مقاومت گیاهان به تنش شوری غلظت یک میلی مولار می باشد.
2- خیساندن بذر عدس الملک در محلول اسید سالیسیلیک  قبل از کاشت سبب افزایش در جوانه زنی، شاخص بنیه بذر و طول و وزن ریشه چه و ساقه چه در شرایط تنش شوری و همچنین در شرایط غیر شوری می گردد.