آسیب شناسی کالبدی - اجتماعی بافت تاریخی تهران با رویکرد تاب آوری

فرسودگی ناشی از گذر سالیان دراز و تهدیدهای طبیعی و انسانی دیرین و نوظهور، بافت تاریخی شهرها و ارزش های بی همتای آنها را در معرض آسیب های جبران ناپذیر قرار داده است. هدف این مقاله بررسی عوامل آسیب به بافت تاریخی شهر تهران است. بافت تاریخی تهران که با  عنوان محدوده حصار ناصری شناخته می شود، مساحتی در حدود 1500 هکتار داشته و مشتمل بر 21 محله شامل تمامی منطقه 12 شهرداری و بخشی از منطقه 11 است. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، داده ها از شیپ فایل های بلوک های جمعیتی سرشماری سال 1395، کاربری اراضی، بافت فرسوده و پهنه های خطر زلزله و همچنین از نمونه آماری خبرگان و نمونه آماری شهروندان به دست آمده اند. آسیب پذیری با 22 شاخص ابتدا به صورت کیفی و با استفاده از پارامترهای آمار توصیفی، تحلیل شده و سپس با هم مقیاس سازی داده ها، نقشه آسیب پذیری در سیستم اطلاعات جغرافیایی ترسیم شده و با استفاده از اطلاعات جداول توصیفی مربوط و محاسبات آماری، تحلیل انجام گردیده است. یافته های تحقیق بر سطح متوسط آسیب پذیری دلالت دارند. چهار محله از بافت تاریخی که بیشترین و مهم ترین آثار تاریخی و میراثی را در خود جای داده اند، در ردیف آسیب پذیرترین محلات هستند. محلات مرکزی که قدمت بیشتری داشته و منطبق بر بخش مرکز تجارت تهران و مراکز راهبردی سیاسی - حکومتی و اقتصادی ملی هستند، آسیب پذیرتر از محلات پیرامون نمایان شده اند. با توجه به اینکه کمترین آسیب به آثار میراث فرهنگی و بافت تاریخی، غیرقابل جبران است، کوچکترین آسیب نیز بایستی جدی تلقی گردیده و در مصون سازی از آن اقدام گردد. تعدیل نقش تجاری و بازساماندهی مراکز راهبردی در کنار زمینه سازی برای بازگشت کارکرد سکونت در این زمینه پیشنهاد می گردد.