تجزیه برهمکنش ژنوتیپ - محیط در ژنوتیپ های پیشرفته جو با استفاده از شاخص های مبتنی بر مدل AMMI و BLUP

آزمایش های چند محیطی و بررسی برهمکنش ژنوتیپ و محیط نقش مهمی در انتخاب ژنوتیپ های پرعملکرد و پایدار در مناطق مختلف قبل از معرفی دارد. این مطالعه با هدف ارزیابی مجموع ه ای از ژنوتیپ های پیشرفته جو از نظر عملکرد دانه و برخی از خصوصیات زراعی و همچنین تجزیه برهمکنش ژنوتیپ - محیط اجرا شد.

در این مطالعه 19 ژنوتیپ جو در ایستگاه های تحقیقاتی مغان، زابل، گنبد و داراب در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار از نظر تعداد روز تا ظهور سنبله، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، دوره پر شدن دانه، ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه طی سال زراعی 1400-1399 مورد ارزیابی قرار گرفتند.

نتایج تجزیه های آماری نشان داد اثرات محیط، ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ - محیط برای عملکرد دانه و سایر صفات معنی دار بود. با توجه به معنی دار بودن برهمکنش ژنوتیپ در محیط، آزمون نسبت درست نمایی (LRT) برای برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه و سایر صفات ارزیابی شده و تجزیه بهترین پیش بینی نااریب خطی (BLUP) صورت گرفت. مقادیر اجزای واریانس ژنتیکی برآورده شده بر اساس روش BLUP نشان داد سهم برهمکنش ژنوتیپ در محیط در توجیه واریانس فنوتپی برای کلیه صفات بالا بود. علاوه براین، در بین صفات ارزیابی شده ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه دارای بیشترین میزان وراثت پذیری بودند. شاخص گزینش پایداری چندصفت (MTSI) ژنوتیپ های G5، G6، G8 و G17 را به عنوان برترین ژنوتیپ ها مشخص نمود. از طرفی با توجه به نتایج به دست آمده از بای پلات عمکلرد و میانگین وزنی نمرات مطلق (WAASB) ژنوتیپ های G5، G9، G10 و G17 با بیشترین عملکرد دانه و ضریب پایداری از دیگر ژنوتیپ ها متمایز شدند.

به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد ژنوتیپ G5 دارای بیشترین سازگاری عمومی در بین سایر ژنوتیپ ها بود. سایر ژنوتیپ های انتخاب شده نیز دارای سازگاری خصوصی با برخی از مناطق گرم شمال و جنوب کشور بودند. از این رو با بررسی پایداری این ژنوتیپ در چند سال زراعی دیگر و مشاهده برتری نسبی آن در مقایسه با سایر ارقام تجاری، می توان آن را به عنوان یک رقم پایدار و پربازده معرفی نمود.