تاثیر کاربرد نیتروهیومیک اسید بر برخی ویژگی‎های مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.)

مصرف کودهای شیمیایی نیتروژن دار مشکلات عدیده‎ای همچون آلودگی آب‎های زیرزمینی، غنی شدن آب‎های سطحی و کاهش کیفیت گیاهان دارویی را به همراه دارد. در پژوهش حاضر، تاثیر هیومیک اسید نیتروژن‎دار شده یا نیتروهیومیک اسید (‏NHA‏) بر رشد و ترکیب عنصری گیاه مرزه و نیز هدررفت نیتروژن ‏بررسی شد. برای این منظور، ‏NHA‏ از واکنش نیتریک اسید با هیومیک اسید (‏HA‏) استخراج‎شده از لیوناردیت شرکت ‏گلسنگ کویر یزد تهیه شد و ویژگی های آن با استفاده از روش طیف‎سنجی مادون قرمز (FT-IR) و درصد نیتروژن آن به روش آنالیز ‏CHNS‏ تعیین گردید. سپس، یک آزمایش گلخانه‎ای با کشت گیاه مرزه در قالب طرح کاملا تصادفی با 16 تیمار شامل شاهد (بدون مصرف اوره، ‏HA‏ و ‏NHA‏)، ‏اوره (‏U1‎، ‏U2‎‏ و ‏U3‎‏)، هیومیک اسید (‏HA1‎، ‏HA2‎‏ و ‏HA3‎‏)، اوره-هیومیک اسید (‏U1HA1‎، ‏U2HA2‎‏ و ‏U3HA3‎‏)، نیتروهیومیک ‏اسید (‏NHA1‎، ‏NHA2‎‏ وNHA3‎‏) و اوره-نیتروهیومیک اسید (‏U1NHA1‎، ‏U2NHA2‎‏ و ‏U3NHA3‎‏) در 3 تکرار انجام شد. سطوح تیمارها به میزان ‏‎ mg N kg-1‎‏40 برای سطح اول،‏‎ mg N kg-1‎‏ 80 برای سطح دوم و ‏‎ mg N kg-1‎‏120 برای سطح سوم تعیین ‏شد و در تیمارهای مخلوط، سهم برابری از نیتروژن برای اوره و ‏HA‏ و یا اوره و ‏NHA‏ در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که NHA نسبت به HA از اسیدیتی کل و نیز محتوای نیتروژن بیش تری برخوردار بود. به علاوه، اغلب صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مرزه شامل سطح برگ، ارتفاع گیاه، طول ریشه، قطر ساقه، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه و نیز شاخص کلروفیل، غلظت نیتروژن، فسفر، ‏پتاسیم، نیترات و آنزیم نیترات ردوکتاز در تیمارهای  NHAبه‎طور معناداری بیش تر از تیمارهای HA بودند. همچنین، بیش ترین وزن خشک بخش هوایی در تیمارهای تلفیقی U3NHA3 و U3HA3 و تیمار U3 مشاهده شد. میانگین شدت افزایش غلظت نیترات بخش هوایی با افزایش سطح نیتروژن در تیمارهای اوره 77/1 برابر تیمارهای تلفیقی UNHA بود. نتایج نشان داد که آبشویی نیترات از خاک با کاربرد تیمار ‏U3NHA3‎‏ حدود 5/40 ‏درصد نسبت به تیمار U3 کاهش یافت. یافته‎های این پژوهش نشان داد‎‎ که کود تلفیقی ‏UNHA‏ می‎تواند به عنوان یک کود نیتروژن دار در افزایش عملکرد و شاخص‎های رشد گیاه دارویی مرزه مطرح گردد.