بررسی اثر غلظت پلی اکریل آمید و موقعیت شیب بر فرسایش خاک و آبشویی عناصر

یکی از اثرات مهم فرسایش خاک، هدر رفت عناصر غذایی خاک و کاهش حاصلخیزی آن است. استفاده از مواد اصلاحگری مانند پلی اکریل آمید ضمن کاهش تولید رواناب و فرسایش خاک می تواند در کاهش هدر رفت عناصر غذایی خاک به ویژه در اراضی شیب دار مفید باشد. در این پژوهش، اثر غلظت های مختلف پلی اکریل آمید بر تولید رواناب و رسوب و هدر رفت کربن آلی خاک و عناصر سدیم، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و فسفر خاک سطحی در سه موقعیت شیب و در اثر بارش ده دقیقه ای با شدت 35 میلی متر بر ساعت بررسی و بارش مورد نظر نیز با دستگاه شبیه ساز باران نوسان دار شبیه سازی شد. برای این منظور، آزمایش با طرح کاملا تصادفی فاکتوریل با دو فاکتور موقعیت شیب (در سه سطح پنجه، پا و شانه شیب) و غلظت پلی اکریل آمید آنیونی (در پنج سطح g/m2 6 ، 3، 1، 4/0 و 0) اجرا شد. اثر اصلی موقعیت شیب بر تمام عوامل مورد بررسی معنی دار بود؛ این در حالی است که اثر غلظت PAM فقط بر حجم رواناب تولید شده و هدر رفت فسفر معنی دار بود. همچنین اثر متقابل موقعیت شیب و غلظت PAM بر پارامترهای تولید رسوب و هدر رفت عناصر کلسیم و فسفر معنی دار بود. با تغییر موقعیت شیب از پنجه به پای شیب، میانگین حجم رواناب از 84/3 به 8/14 لیتر افزایش یافت و میانگین هدررفت فسفر از 035/0 کیلوگرم بر هکتار به 55/0 کیلوگرم بر هکتار افزایش یافت. تاثیر PAM در غلظت های بالاتر نسبت به غلظت های پایین تر در کاهش رواناب، رسوب و به دنبال آن هدر رفت عناصر غذایی موجود در خاک بیشتر بود. استفاده از پلی اکریل آمید آنیونی بر کاهش فرسایش خاک و به تبع آن کاهش هدر رفت عناصری مانند فسفر و ماده آلی در اراضی شیب دار تاثیر مهمی داشت؛ چرا که خروج این عناصر از خاک بیشتر به صورت چسبیده به ذرات خاک صورت می گرفت.