ارزیابی عوامل تهدیدکننده اکوتوریسم و زیرساخت ‏های مورد نیاز آن به‏ منظور پایداری منابع طبیعی در استان کرمانشاه

اکوتوریسم گونه ای از گردشگری است که در آن گردشگران برای دیدار و مشاهده پدیده‏های طبیعی جذاب سفر می‏کنند و هدف از آن، پایداری هم زمان اکوسیستم‏ها و اشتغال‏زایی است. بااین وجود، دسترسی عمومی به طبیعت و نارسایی‏های مدیریتی موجب تخریب منابع طبیعی گردیده است که در استان کرمانشاه روندی تشدیدی و نگران کننده دارد. هدف از انجام این پژوهش که طی دو سال (99-1398) در استان کرمانشاه انجام یافت، شناسایی مناطق مستعد اکوتوریسم و امکان‏سنجی آن بر اساس قابلیت‏های موجود و زیرساخت‏های موردنیاز از دیدگاه صاحب‏نظران آگاه به منطقه بود. بدین منظور، ابتدا فهرستی از مکان‏های اکوتوریسم مشخص و مورد بازدید میدانی قرار گرفت. در مرحله بعد، با تعدادی از مدیران، استادان دانشگاه و کارشناسان اجرایی آشنا با اکوتوریسم از طریق پرسش‏نامه (مقیاس لیکرت) با سه محور زیرساخت‏ها و امکانات موردنیاز، عوامل تهدید کننده و عوامل مدیریتی رونق اکوتوریسم مصاحبه شد. نتایج این پژوهش نشان داد که تنوع شرایط زمین‏شناسی، توپوگرافی، اقلیمی و پوشش گیاهی، پتانسیل قابل توجهی را برای اکوتوریسم در استان کرمانشاه فراهم آورده است و بافت روستایی و عشایری، موقعیت جغرافیایی و آثار باستانی پشتوانه خوبی در این زمینه است. بر این مبنا، 11 پدیده اصلی با قابلیت اکوتوریسم با 55 سایت در سطح استان شناسایی شد که شامل ارتفاعات کوهستانی، پارک جنگلی، ذخیره‏ گاه جنگلی، غار، رودخانه، سراب، دهکده گردشگری، باغ های شهری، مرتع و زندگی عشایری، آثار زمین‏لرزه سال 1396 و آثار جنگ عراق و ایران (بازی‏دراز) بود. عوامل تهدید کننده اکوتوریسم در این مناطق به ترتیب اهمیت شامل کمبود اعتبار برای تجهیز نیروهای نظارتی، عدم برنامه‏ ریزی برای فراهم نمودن امکانات زیربنایی توسعه اکوتوریسم، چرای مفرط دام، تغییر کاربری اراضی ملی (کوهستان‏ها و عرصه‏ های جنگلی، مرتعی، حاشیه رودخانه و چمنزار به اراضی کشاورزی)، عدم پایش میدانی موثر، موانع فرهنگی و رهاسازی زباله و پسماندهای پلاستیکی در محیط ‏زیست می باشند.