نگاهی نشانه شناسانه و معناگرابه اسطوره عقاب خانلری

بی گمان یکی از اشعاری که در جریان نوقدمایی شعر معاصر، توانست جایگاهی رفیع کسب کند و مقبول طبع مردم گردد، شعر «عقاب» خانلری است. هرچند که نمی توان تاثیر تمثیل ها و داستان های کهن ایرانی و ترجمه و آشنایی خانلری با نویسندگان و شاعران روسی و فرانسوی را در مورد آن نادیده گرفت (یاحقی، 1400: 56؛ مصطفوی نیا و همکاران، 1390: 67)؛ ولی حس تعالی یابنده به ادراک والا و اسطوره ای که در این متن نهفته است و با زبانی ساده گرا و واقع نگار و تصویری، بیان و القا می شود و این شعر را شایسته و درخور توجه ویژه نموده است. این شعر با بیان بخشی از فلسفه حیات (مرگ) و اخلاق فردی (بلندنظری و پست فطرتی) آغاز می شود و سپس با گریز از واقعیت و با رمزگرایی سنتی و عرفانی عروج عقاب که یادآور معراج شگفت کیخسرو در شاهنامه نیز هست، به بالاترین اوج اخلاقی خود می رسد، گویی ریالیسم اجتماعی و سمبل گرایی خانلری در دهه 20 بیشتر به دنبال طرح مساله اخلاق و ضعف عمومی آن در بین افراد جامعه ای بوده است که می کوشیده خود را با توسعه به دروازه های صنعت برساند (ر.ک: تسلیمی، 1393: 12) . البته شاعر با همین جهت گیری خود را از سایر شاعران که بیشتر دنبال سمبلیسم و رمزگرایی اجتماعی- سیاسی بودند جدا می کند. در یک بررسی کیفی، از چند دیدگاه، می توان به این شعر نظر کرد.