تاثیر اندیشه های عرفانی در تزئینات معماری بناهای دوره ایلخانی نمونه مطالعاتی: مسجد جامع ورامین

طی دوران های مختلف تاریخی تحولات سیاسی، اجتماعی و مذهبی به بهترین شکل در هنر و معماری ظاهر شده به گونه ای که آثار معماری هر دوره، نشان دهنده باورها و اندیشه های غالب آن جامعه است؛ بر جامعه ایلخانی نیز اندیشه های عرفانی و تصوف حاکم بوده است. در این دوره آموزه های عرفانی در تمامی بخش های جامعه، به خصوص معماری و تزیینات معماری، گسترش یافت؛ به طوری که در اکثر بناهای این دوره این تاثیرات مشهود است. موضوع مقاله حاضر، بررسی تاثیر اندیشه های عرفانی در تزیینات معماری دوره ایلخانی و تزیینات مسجد جامع ورامین، به عنوان یکی از بناهای مهم این دوره است. به عبارتی این پژوهش به بررسی نمود عرفان در آثار و تزیینات معماری دوره ی ایلخانان مغول می پردازد. روش تحقیق مقاله، بررسی و تحلیل های تفسیری-تاریخی متون و آثار معماری دوره ایلخانی است. از یافته های پژوهش این شواهد حاصل می شود که تصوف و اندیشه های عرفانی، حکومت و معماران ایلخانی را تحت تاثیر قرار داده و این تاثیرات در تزیینات معماری بناهای این دوره به ویژه در تزیینات مساجد نمایان است. در مسجد جامع ورامین از هر سه نوع تزیینات (هندسی، گیاهی و کتیبه ای) استفاده شده است که این طرح ها به طور عمده هندسی و یا کتیبه ای هستند. با این وجود نقوش گیاهی نیز، هرچند اندک ولی در بنا وجود دارند. این کتیبه ها دارای مضامین دینی و یا تاریخی هستند که کتیبه های تاریخی جهت توضیح چگونگی و زمان آغاز بنا  به کار می روند. همچنین در طرح های هندسی که بیشترین حجم تزیینات را به خود اختصاص داده و با اسلوب بسیار موثری نیز به کار رفته اند از مفاهیم نمادین اعداد و اشکال به وفور استفاده شده که به مضامین عرفانی اشاره دارند.