واقع نمایی نماد و تمثیل در قصه های قرآن کریم

این مقاله به بررسی جنبه نمادین قصه های قرآن از منظر واقع نمایی یا ناواقع نمایی پرداخته است. هدف از این بررسی، رسیدن به پاسخ این سوسال است: اصولا قصه های نمادین قرآن تا چه اندازه درصدد بیان واقع هستند؟ در این بررسی، میان رویکردهای اصلی در این باب تفکیک شده و این نکته اساسی واکاوی گشته که نمادین دانستن قصه های قرآن لزوما به معنای تخیلی شمردن آن ها نیست. در قلمرو این مباحث، ضمن بررسی تعاریف مبنایی نماد، کارکرد ادبی آن تحلیل و نقش آن در قصه های قرآن بررسی شده است. از مجموع مباحث این نتیجه حاصل شده است که اصولا حمل آیات قرآن بر جنبه نمادین، نیازمند قرینه ها و شواهد عقلی یا نقلی و مانند آن است؛ اما آنجا که نمادین بودن قصه اثبات شود، نمی توان آن را مساوق با خیال پردازی دانست. اشکال هایی که به نمادین بودن برخی قصص قرآن وارد شده، از درک نادرست معنا و کارکرد نماد نشیت گرفته است؛ زیرا اساسا در بیان معانی مجازی، متکلم در مقام ارایه مقصود خود با سبکی ادبی و همراه با برهنه ساختن لفظ یا اسناد از معنای حقیقی است.