مفهوم سازی «نفس» در خطبه های نهج البلاغه بر مبنای استعاره مفهومی

استعاره مفهومی به عنوان یکی از مهمترین نظریه های شناختی، حوزه وسیعی از زبان و تجارب را تشکیل می دهد که در آن یک حوزه مفهومی بر اساس حوزه مفهومی دیگر فهمیده می شود. یکی از مولفه های مورد توجه در استعاره مفهومی، مفهوم سازی است که زبان با ایفای نقش در این فرایند، زمینه فرایندهای پیچیده تلفیق مفهومی را فراهم می نماید. مفهوم نفس به عنوان یکی از مباحث مهم موجود در نهج البلاغه، در قالب های استعاری گوناگونی نمود یافته و بررسی چگونگی مفهوم سازی آن می تواند تناظرها و زوایای نهفته محتوایی موجود در آن را، فرادید مخاطب قرار دهد. بر این مبنا پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به چگونگی مفهوم سازی نفس در خطبه های نهج البلاغه پرداخت و به این نتایج دست یافت که امام علی علیه السلام جهت تبیین مفهوم نفس از حوزه های مبدا متفاوتی چون؛ انسان، سرمایه، کالا، حیوان سرکش و... بهره برده و نام نگاشت نفس به مثابه انسان از بسامد بالایی برخوردار است و بازنمایی نفس بر این مبنا، این امکان را برای مخاطب فراهم می نماید تا از طریق حوزه های ملموس تر، به درک آسانتر و گسترده تری نسبت به لایه های مختلف نفس برسد.