نظریه تاویل عرضی آیات الهیاتی قرآن در مکتب ابن عربی

این مقاله در مقام بررسی نظریه تاویل عرضی آیات الهیاتی قرآن (آیات ناظر به اسما و صفات خداوند) در مکتب ابن عربی است. مسیله تاویل عرضی از مسایل مهم مکتب ابن عربی است و در چگونگی تاویل آیات الهیاتی قرآن موثر است. تاویل به دو روش امکان پدیر است: طولی و عرضی. در این مبحث تاویل به معنای فرارفتن از سطح ظاهر آیات الهیاتی به سطح باطن آن ها و دریافت معانی طولی آن است. در تاویل طولی تاویل گر می کوشد بدون تصرف در ظواهر آیات الهیاتی، سلسله معانی طولی را که دارای وحدت معنایی است، از بطن آیات برآورد. در تاویل عرضی بر خلاف تاویل طولی، معانی در عرض یکدیگرند و وحدت معنایی در آن ها لحاظ نمی شود. عارف در این نوع تاویل می کوشد آیات الهیاتی را در فضایی گسترده تر از معانی طولی ملاحظه کند و کلام خدا را در ناحیه معانی عرضی نیز توسعه دهد. از مهم ترین نتایج این پژوهش ارایه مبانی برای تاویل عرضی قرآن، لزوم رعایت وحدت معنایی در قرآن یا عدم آن و نگاه چند بعدی به قرآن و تنوع تاویل در این مکتب است. روش ما در این مقاله روش تحلیلی است.