سبب شناسی بیماری های پوسیدگی ریشه، زردی و پژمردگی نخود در استان کرمانشاه

پوسیدگی های ریشه و پژمردگی نخود، مخرب ترین بیماری های محدودکننده تولید نخود در استان کرمانشاه به شمار می روند. با این حال، اتیولوژی این بیماری ها به طور کامل بررسی نشده است. طی فصول زراعی 90-94، از 194 مزرعه نخود در مناطق مختلف استان کرمانشاه بازدید شد و از هر مزرعه، حداقل چهار بوته مشکوک به بیماری، به منظور جداسازی بیمارگر استفاده شد. بر اساس خصوصیات ریخت شناختی، هشت گونه قارچی شامل Fusarium oxysporoum، F. solani، F. proliferatum، F. equiseti، F. verticillioides، F. culmorum، Macrophomina phaseolina و Rhizoctonia solani شناسایی گردید. از بین جدایه های پرشمار به دست آمده، 288 جدایه از نظر بیماری زایی و پرآزاری مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس نتایج آزمون بیماری زایی، به استثنای گونه های F. verticillioides وF. culmorum سایر گونه ها بیماری زا شناخته شدند. در این میان، گونه های F. oxysporum و F. solani شایع ترین و پرآزارترین گونه های بیمارگر شناخته شدند. بر همین اساس، گونه های F. equiseti و F. proliferatum در زمره بیمارگرهای ضعیف و کم آزار قرار گرفتند. این اولین گزارش از بیماری زایی F. proliferatum بر روی نخود است. در این مطالعه، بروز تغییر رنگ آوندی که مشخصه اصلی جدایه های بیماری زای F. oxysporum است، بر خلاف انتظار، فقط در تعداد معدودی از گیاهان مایه زنی شده مشاهده شد. این نشان می دهد که بیشتر جدایه های به دست آمده از این گونه مرکب به فرم مخصوص F. oxysporum f. sp. ciceri  تعلق ندارند. با توجه به مرکب بودن گونه F. oxysporum و عدم کفایت ویژگی های ریخت شناسی در شناسایی این بیمارگر، برای تدوین درست اقدامات مدیریتی لازم است شناسایی این بیمارگر با استفاده از روش های مولکولی تایید شود.