بررسی تنوع ژنوتیپ های عدس (Lens culinaris Medik.) تحت تنش یخ زدگی در شرایط کنترل شده

این مطالعه به منظور بررسی صفات موثر در تحمل به یخ زدگی ژنوتیپ های عدس، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترل شده در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1398 اجرا شد. عوامل موردمطالعه شامل 18 ژنوتیپ عدس در چهار دمای یخ زدگی (صفر، 15-، 18- و 20- درجه سانتی گراد) بودند. نتایج نشان داد که کاهش دما به 18- و 20- درجه سانتی گراد سبب کاهش درصد بقاء در بیشتر ژنوتیپ ها شد. بیشترین درصد بقاء در دمای 18- درجه سانتی گراد در ژنوتیپ MLC11 مشاهده شد. هیچ کدام از ژنوتیپ های موردمطالعه قادر به تحمل دمای 20-درجه سانتی گراد نبودند. در دمای 15- درجه سانتی گراد ژنوتیپ های MLC13، MLC17، MLC70، MLC409 و MLC454 دارای بقای بالای 80 درصد بودند. تجزیه به عامل ها نشان داد که عامل اول 12/31 درصد از تغییرات را با کلروفیلa، کاروتنوییدها، نسبت Cha/Chb، کل رنگ دانه های فتوسنتزی و مهار فعالیت رادیکال آزاد DPPH و عامل دوم 28/18 درصد از تغییرات را با کلروفیلb، پراکسیداز، ارتفاع بوته و زیست توده توجیه می کند. با توجه به این صفات ژنوتیپ های MLC8، MLC13، MLC17، MLC38، MLC84، MLC286 و MLC334 به عنوان ژنوتیپ های با تحمل بالا به تنش می باشند. تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها و مقایسه میانگین گروه ها نشان داد که تمامی صفات به جز کربوهیدرات های محلول، پرولین، محتوای نسبی آب برگ، کاتالاز و پتانسیل اسمزی در گروه اول (MLC8، MLC11، MLC33، MLC47، MLC70، MLC84، MLC409، MLC454 و MLC472) نسبت به میانگین کل برتری داشتند. بنابراین از این ژنوتیپ ها به دلیل برتری از نظر بقاء می توان در مطالعات تکمیلی تحمل به یخ زدگی در شرایط مزرعه در مناطق سرد استفاده نمود.