سبک زبان و مطالعه نمود معنایی آن در شخصیت پردازی دو داستان از مثنوی معنوی براساس فرانقش های نظام گذرایی

در این مقاله، پرسش اصلی، چگونگی تحقق سبک عرفانی و ویژگی های متمایز زبانی- معنایی براساس دستور نقش گرای هلیدی در مثنوی معنوی است. دریافت شگردهای مولانا در بیان امور معنوی و پیوند آن با تجربه های مادی و عینی می تواند ویژگی های بافت را تبیین کند. چگونگی گزینش شاعر از میان عناصر واژگانی و انتخاب خاص افعال بازنمود دنیای درونی و بیرونی او است. براین اساس، هدف اصلی پژوهش بررسی شخصیت های دو داستان از مثنوی معنوی با محوریت قراردادن شخصیت پیر با توجه به نظام گذرایی است. در هر داستان، پس از ارایه بسامد فرایندهای مرتبط با هر شخصیت، ویژگی های زبانی و سبکی بافت مورد مطالعه به دست می آید؛ بنابراین، ابتدا ابیات مرتبط با طرح اصلی داستان و شخصیت ها تفکیک می شوند، سپس با مشخص کردن درصد و بسامد فرایندهای به کار رفته تحلیل کیفی در کنار فراوانی آماری و کمی قرار می گیرد. درنهایت، داستان ها در قیاس با هم تبیین می شوند. تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد فراوانی هریک از فرایندها ابعادی از ویژگی های شخصیت ها را نمایش می دهد. فرایندهای ذهنی در داستان پیر چنگی با توجه به رویای صادقه پیر قابل توجه است. به کارگیری انواع فرایندها برای تعلیم موضوعات عرفانی و جایگاه پیر نشان می دهد القای نگرش مولوی با استفاده از فرایندهای گوناگون درون فرایندهای کلامی و گاه ذهنی ویژگی متمایز از سبک عرفانی را منعکس می سازد و برتری فرایند کلامی و شیوه گفت وگو را از نظر شاعر این اثر جاودان القا می کند.