سنگ نگاری و سنگ‏ زایی دایک‏ ‏ های اسپسارتیتی منطقه منور (استان آذربایجان شرقی)

در شمال روستای منور، 35 کیلومتری باختر تبریز، دو دایک اسپسارتیتی در میان آندزیت‏ ها و سنگ‏ های آذرآواری با سن پلیوکواترنری تزریق شده‏ اند. بافت غالب این سنگ‏ ها میکرولیتیک پورفیری است و بیشتر از فنوکریست‏ های آمفیبول، کلینوپیروکسن و بیوتیت در زمینه‏ ای از میکروفنوکریست‏ های پلاژیوکلاز و آلکالی‏ فلدسپار تشکیل شده‏ اند. در این‏ اسپسارتیت‏ ها، بیوتیت ترکیب فلوگوپیت- استونیتی دارد و آمفیبول این سنگ‏ ها ترکیب مگنزیوهاستینگسیتی نشان می دهد. فلدسپار این سنگ‏ ها نیز ترکیب آنورتوکلاز تا الیگوکلاز دارد. ترکیب کلینوپیروکسن‏ های اسپسارتیت‏ های منور دیوپسید است و در فشار 4 تا 6 کیلوبار و دمای 1100 تا 1200 درجه سانتیگراد پدید آمده است. برپایه بررسی‏ های زمین‏ شیمیایی دایک‏ های اسپسارتیتی منور در گروه لامپروفیرهای کالک‏ آلکالن رده‏ بندی می شوند و ترکیب آلکالی بازالتی دارند. الگوی نمودار عنصرهای خاکی کمیاب این دایک‏ ها روند نزولی دارد و عنصرهای خاکی کمیاب سبک غنی‏ شدگی چشمگیری نسبت به عنصرهای خاکی کمیاب سنگین نشان می‏ دهند. این ویژگی ها گویای پیدایش ماگمای اسپسارتیت‏ ها در پی درجه کم ذوب‏ بخشی گوشته است. ماگمای مادر اسپسارتیت‏ های منور از ذوب‏ بخشی 5 تا 15 درصدی گوشته ای گارنت لرزولیتی پدید آمده که دچار آلایش پوسته‏ ای شده است. محیط پیدایش آنها نیز کمان پسابرخوردی حاشیه فعال قاره‏ ای بوده است.