کنترل کمی وکیفی تعدادی دمنوش معطر گیاهی موجود دربازار ایران

امروزه از انواع دمنوش های گیاهی بر اساس ترکیبات شیمیایی آن ها، با اهداف مختلف درمانی و تغذیه ای استفاده می شود. کنترل کیفی فراورده های حاوی گیاهان دارویی حایز اهمیت است. در این پژوهش کنترل کمی و کیفی پنج نمونه دمنوش معطر کیسه ای بابونه ((Chamomile، رازیانه (Fennel). اسطوخودوس (Lavender)، نعناع (Spearmint) و آویشن) (Thyme از نظر نوع گیاه، میزان خاکستر، میزان اسانس و ماده موثره موجود انجام شد. اسانس به روش تقطیر با آب تهیه و شناسایی ترکیبات عمده موجود در آن به روش آنالیز گاز کروماتوگرافی صورت گرفت. در نمونه های مورد بررسی به کمک آزمایش خرده نگاری وجود گیاهان دارویی مذکور در دمنوش ها اثبات شد. بر اساس آزمایش کروماتوگرافی لایه نازک TLC)) میزان Rf ترکیب عمده ی آنتول در اسانس رازیانه، لینالول و لینالیل استات در اسانس اسطوخودوس، تیمول و کارواکرول در اسانس آویشن و کاروون در اسانس نعناع به ترتیب 88/3،0/0، 75/0، 55/0 و 5/0 بود. از گیاه بابونه اسانس حاصل نشد. میزان خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر تام برای نمونه رازیانه به ترتیب 1 و 8، اسطوخودوس 5 و 13، بابونه 47/5 و 5/7، نعناع 5/2 و 8 و برای آویشن 1 و 11 درصد بود. در بررسی میزان ماده ی موثره بر اساس GC، مقدار آنتول 098/0، کاروون 621/0، تیمول 019/0 و لینالول 164/0 گرم بر میلی لیتر بود. طبق آزمایش TLC، میزان Rf به دست آمده برای ترکیبات عمده ی اسانس، با شاخص های استاندارد ذکر شده در منابع مطابقت داشت. میزان خاکستر نامحلول در اسید و خاکستر تام رازیانه، نعناع و بابونه نیز با مقادیر موجود در فارماکوپه ی گیاهی ایران مطابقت داشت ولی این مقادیر برای گیاه اسطوخدوس و آویشن تطبیق نداشت. انجام آزمایش های ادواری روی فرآورده های گیاهی پس از ورود به بازار (PMS) برای اطمینان از کیفیت مناسب فرآورده ضروری است و توصیه می شود. نتایج این مطالعه می تواند به ایجاد پارامترهای کیفیت برای استانداردسازی دمنوش های گیاهی در سطح عرضه کمک کند.