ارزیابی صفات مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی گیاه دارویی کاسنی (Cichorium intybus) در مرکز ایران (استان مرکزی)

گیاه کاسنی به دلیل داشتن ترکیبات زیست فعال ارزشمند مانند اسیدهای فنولیک، ترپنوییدها، ویتامین ها و اینولین، دارای طیف استفاده وسیعی در صنایع دارویی و غذایی می باشد. حضور و میزان این ترکیبات متاثر از عوامل ژنتیکی و محیطی مختلف و روش فرآوری است. در این پژوهش جمعیت های وحشی مختلف از گیاه کاسنی واقع در مرکز کشور (استان مرکزی) با استفاده از صفات مورفولوژیکی و بیوشیمیایی مورد ارزیابی قرار گرفت. استخراج اسانس با روش تقطیر با آب و دستگاه کلونجر انجام شد. برای شناسایی و جداسازی ترکیبات موجود در اسانس از دستگاه GC و GC/MS و برای تعیین میزان اینولین از دستگاه اسپکتروفتومتر استفاده شد. نتایج نشان داد که تنوع بالا و معنی دار بین جمعیت ها از نظر صفات مختلف وجود دارد. محتوی و ترکیبات اسانس نیز در جمعیت های مورد مطالعه دارای تنوع قابل ملاحظه ای بود. ترکیبات اصلی اسانس شامل کامازولن، 1و8-سینیول، کارواکرول، کومینیک آلدهید، تیمول، سینامیک آلدهید، کامفور، بورنیول، لینالول و کارون بودند. تجزیه کلاستر بر اساس صفات مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی اسانس، جمعیت ها را در دو گروه مختلف تفکیک کرد. در نتیجه وجود تنوع قابل توجه در صفات مورفولوژیکی و ترکیبات شیمیایی در بین جمعیت های کاسنی می تواند در برنامه های اصلاحی این گیاه مفید واقع شود.