آینده پژوهی بومی (اسلامی ایرانی) و دستاوردهای متصور آن

آینده‏پژوهی دانش شناخت، توصیف، ترسیم و شکل‏دهی به آینده زندگی بشر در ابعاد و زمینه های گوناگون است. آینده‏پژوهی دانشی مهم برای آینده هر جامعه‏ است که هم به لحاظ نظری و چه به لحاظ عملی با ارزش‏ها، معارف، فرهنگ، شرایط و زمینه ها و نیازهای هر جامعه عجین بوده و طبعا هر کشوری نگاه بومی و خاص خود را به آینده دارد. به همین دلیل و با توجه به فرهنگ غنی اسلامی و ایرانی کشورمان، آینده‏پژوهی اسلامی ایرانی می‏تواند مضمون بومی آینده‏پژوهی در کشور ما را تشکیل دهد. مقاله حاضر پس از بحث درباره آینده‏پژوهی اسلامی و ابعاد آن، چهارده مورد از دستاوردها اصلی آن را در چهار محور علمی، اجتماعی، سیاسی و حقوقی معرفی کرده است. روش پژوهش، استفاده از مطالعه نظام مند ادبیات و تحلیل آثار پیشین بوده است. بررسی ما نشان می دهد آینده پژوهی اسلامی از منظر ذی‏نفعان مختلف (به‏خصوص جامعه، حکومت و دانشمندان) کارکردهای متفاوتی دارد. آینده پژوهی اسلامی، از نظر عمومی و برای جامعه به منزله راهنمایی برای حرکت به سمت تعالی، امید و سعادت دنیوی و اخروی است. از دید اندیشمندان، منظر دینی می‏تواند افق‏های جدید و راهکارهایی ارایه دهد که کمبودهای نظری و عملی علم را در قبال شناخت و ترسیم آینده جبران نماید. از نظر حاکمیت، آینده‏پژوهی اسلامی می‏تواند به عنوان چارچوب واقعی برای پیشرفت و حکمرانی باشد و هم به مثابه ابزاری برای توجیه سیاست‏ها و اقدامات به کار گرفته شود.