طریق بکتی و حال محبت با نظر بر رساله گیتا و مثنوی

محبت از جمله مفاهیم محوری در آثار عرفانی هندو و اسلامی است. در تعالیم رساله بگودگیتا به عنوان مهم ترین منبع الهام عرفانی هندو، بکتی به معنای رابطه عاشقانه و از سر ارادت و اخلاص با خدا به عنوان سهل الوصول ترین طریق نجات انسان مورد تاکید است. در مثنوی جلال الدین محمد بلخی نیز که نمونه ای از آثار عرفانی اسلامی در عصر پختگی اندیشه های صوفیانه است، محبت (عشق) جایگاهی ویژه دارد و از عالی ترین احوال عارف و از مهم ترین مبانی و اصول تصوف بشمار می رود. مفهوم محبت با معرفت نیز ارتباط تنگاتنگ دارد. مقاله حاضر با هدف مقایسه این مقوله در سنت عرفانی اسلام و هندوییزم نگاشته شده است. برداشتی از خدا و معرفت او، رابطه محبت با معرفت خداوند، غایتی که مترتب بر طریق بکتی یا احوال عاشقانه است و تاثیرات عشق ورزی بر شخصیت محب (بکته)، در رساله گیتا و مثنوی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که در عرفان هندو، معرفت الهی محصول طی طریق محبت و در عرفان اسلامی خاستگاه آن است. غایت این هر دو، رستگاری (اتحاد یا قرب محب و محبوب) و تاثیر وجودی آن تحول اخلاقی محب است.