تحلیل و ارزیابی حدیث «من بدل دینه فاقتلوه» در موضوع قتل مرتد با تمرکز بر دیدگاه اهل حدیث گرایش سلفیان و ابن تیمیه

یکی از موضوعات چالش برانگیز در فقه اسلامی، مبحث قتل مرتد است. بر اساس این آموزه، مسلمانی که از دین اسلام خارج شود کشته می شود. در مورد جزییات این مجازات، میان فرق اسلامی تفاوت زیادی وجود دارد. سلفیان، فرقه از گرایش اهل حدیث، اهل سنت با پیروی از اندیشه های ابن تیمیه حرانی یکی از فرق زنده و تاثیرگذار در جهان اسلام هستند؛ که دیدگاه خاص و تنگ نظرانه آن ها درباره مرتد، پیامدهای زیان باری در جهان اسلام برجای گذاشته است. در باور این فرقه، هرکسی که مرتد شود؛ اگر در فرصت سه روزه توبه نکند؛ کشته می شود. اصلی ترین مستمسک سلفیان در کشتن مرتد، روایت «من بدل دینه فاقتلوه» است. این حدیث با طرق مختلف در منابع معتبر اهل سنت گزارش شده است. اگر حجیت حدیث فوق با چالش مواجه شود؛ مبنای سلفیان در کشتن مرتد دگرگون خواهد شد. پژوهش پیش روی با روشی تحلیلی- اسنادی به ارزیابی این حدیث می پردازد و در پایان به این نتیجه می رسد که این حدیث، شرایط احتجاج برای قتل مرتد را ندارد. زیرا اولا از اخبار آحاد محسوب می شود. در ثانی، در همه طرق آن ارسال، انقطاع، تدلیس، اضطراب وجود دارد. سوما محتوای حدیث با آیات، روایات، سیره عملی پیامبر (ص)، قواعد فقهی و محکمات دیگر در تعارض است. از اهداف فرعی پژوهش، تبیین صحیح و پاسخ به شبهه ای است که بر اساس آن امام علی (ع) در رفتاری خشن و سخت گیرانه و خلاف دستور پیامبر (ص) عده ای از مرتدان را با سوزاندن در آتش می کشد. پژوهش این نکته را اثبات می کند که چنین گزارشی از امام علی (ع) غیرقابل اعتماد است.