واکاوی آموزه حدیثی «الله هو المسعر» در منابع فریقین: تحلیل انتقادی انتساب گرانی به خداوند

روایات متعددی با مضمون «الله هو المسعر» در منابع اسلامی یافت می شوند که مفاهیمی چون «قیمت گذاری»، «گرانی» و «ارزانی» را به خداوند نسبت می دهند. پیرامون این نوع روایات، محدثان فریقین به ارزیابی سندی و محتوایی اهتمام نموده، فقیهان بر پایه آن فتوا داده و متکلمان درباره مبانی نظری آن به بحث پرداخته اند. از سویی، برخی رجال سیاسی با تمسک به تعابیری چون «الاسعار بید الله»، در صدد برآمده اند تا با نادیده گرفتن عوامل انسانی دخیل در نوسانات قیمت ها، توجیه گر وضعیت نابسامان اقتصادی جامعه خویش باشند. این جستار که به شیوه توصیفی تحلیلی و با تشکیل خانواده حدیثی موافق و مخالف مفهوم قیمت گذاربودن خداوند سامان یافته، کوشیده است ضمن ارزیابی سندی این احادیث، تحلیلی لغوی، حدیثی و کلامی از انتساب فعل «تسعیر» به خداوند ارایه دهد. بر پایه پژوهش حاضر، اندیشه انحصار قیمت گذاری در خداوند با سیره معصومان (ع) و اصول قرآنی در تعارض است و این اندیشه انحرافی، ریشه در جبرگرایی و تفکر ناصواب یهود دارد.