تاثیر ضربه قطرات باران بر تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارهای شخم تحت شدت های مختلف باران

ضربه قطرات باران یکی از عوامل موثر بر تخریب ساختمان خاک و فرسایش آبی است. اطلاعات کافی در مورد نقش این عامل در تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارها به ویژه در خاک های مناطق نیمه خشک موجود نیست. این پژوهش با هدف بررسی اثر ضربه قطرات باران بر تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارها تحت شدت های مختلف باران در برخی خاک های منطقه نیمه خشک در استان زنجان انجام شد. برای این منظور آزمایش در دو خاک با بافت مختلف (لوم رسی و لوم شنی) تحت چهار شدت بارندگی (30، 50، 72 و 83 میلی متر بر ساعت) در دو حالت بارندگی (تحت ضربه قطرات و حذف اثر ضربه قطرات باران) در فلوم فرسایشی تحت شیب 10 درصد انجام گرفت. نتایج نشان داد که تولید رواناب تحت تاثیر ضربه قطرات باران در خاک لوم رسی و لوم شنی به ترتیب 44 و 36 درصد افزایش یافت (01/0>p) و هدررفت خاک نیز در این دو خاک به ترتیب 52 و 62 درصد بیشتر از حالت بدون ضربه قطرات بود (01/0>p). تولید رواناب و هدررفت خاک بین دو حالت باران به شدت باران وابسته بود؛ به طوری که با افزایش شدت باران، نقش ضربه قطرات به ویژه در خاک لوم شنی تغییرات زیادی یافت. با افزایش شدت باران هدررفت خاک نسبت به تولید رواناب دچار کاهش بیشتری شد که این موضوع نشان دهنده مقاومت اندک خاکدانه ها به اثر ضربه قطرات باران در شدت های بارندگی بالا است. با توجه به ساختمان ناپایدار خاک های مناطق نیمه خشک، حفظ پوشش سطحی برای جلوگیری از تاثیر ضربه قطرات باران بر تولید رواناب و هدررفت خاک ضروری است.