بررسی وضعیت فلزات سنگین و ارتباط آن با شاخص های هماتولوژیک و بیوشیمیایی در گاومیش های رودخانه ای جنوب غرب ایران

فلزات سنگین از جمله مهم ترین آلاینده های زیست محیطی هستند که در اندام های مختلف تجمع یافته و با اثرات سمی متعددی همراه هستند. این مطالعه به منظور تعیین وضعیت فلزات سنگین در گاومیش های رودخانه ای استان خوزستان و ارتباط آن با پارامترهای هماتولوژیک و بیوشیمیایی سرمی انجام شد. در مجموع از 103 گاومیش به ظاهر سالم از منطقه نمونه برداری شد. غلظت فلزات سنگین شامل سرب، جیوه و کادمیوم در نمونه های سرم با استفاده از طیف سنجی اتمی تعیین شد. علاوه بر این، شمارش کامل خون و مشخصات بیوشیمیایی سرم مورد بررسی قرار گرفت. غلظت سرمی کادمیوم، سرب و جیوه در گاومیش های نمونه برداری شده به عنوان میانگین ± خطای استاندارد به ترتیب 01/0 ± 55/0، 10/0 ± 51/6 و 09/0 ± 28/6 میکروگرم در لیتر بود که در محدوده سرمی مجاز دام قرار دارند. سطح سرمی کادمیوم و جیوه ارتباط معنی داری با آنالیت های هماتولوژیک یا بیوشیمیایی نشان نداد. با این حال، سطح سرب با غلظت های فسفر، منیزیم، سدیم و پتاسیم همبستگی منفی و معنی داری داشت و آهن سرم با سرب همبستگی مثبت داشت (05/0<p). همچنین بین سطح جیوه و فعالیت آسپارتات آمینوترانسفراز سرم (AST) همبستگی مثبت و معناداری وجود داشت (05/0<p). علیرغم اینکه گاومیش های خوزستانی روزانه مدت زیادی را در رودخانه کارون با آلودگی صنعتی بالا سپری می کنند، هیچ مدرک سرمی دال بر سمیت فلزات سنگین در این حیوانات یافت نشد. به نظر می رسد گاومیش های رودخانه ای خوزستان در برابر آلودگی های محیطی ناشی از فلزات سنگین مقاوم هستند. برای تایید این موضوع و شناسایی توضیحات احتمالی آن نیاز به مطالعات بیشتری است.