تاثیر ژن های بهاره سازی و دوره نوری بر گلدهی گندم نان (Treaticum aestivum L.) با استفاده از لاین های ایزوژن نزدیک در سه زمینه ژنتیکی

زمان گلدهی در گندم توسط سه گروه ژنی شامل ژن های مسیول دوره نوری، بهاره سازی و زودرسی ذاتی کنترل می شود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر ژن های بهاره سازی و دوره نوری بر گلدهی گندم نان با استفاده از لاین های ایزوژن نزدیک در سه زمینه ژنتیکی بود.

از زودسنبله ده ترین و دیرسنبله ده ترین ژنوتیپ های سه جمعیت نسل BC5F2 حاصل از تلاقی برگشتی ارقام ایرانی کل حیدری، مهدوی و روشن (والدین تکراری) با رقم استرالیایی اکسکلیبر (والد بخشنده زودرسی) به همراه والدین تلاقی ها (ارقام کل حیدری، مهدوی، روشن و اکسکلیبر) استخراج DNA ژنومی صورت گرفت. از واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی برای تکثیر ژن های Ppd و Vrn استفاده شد.

دو رقم اکسکلیبر و مهدوی در مکان ژنی Ppd-D1 دارای آلل Ppd-D1a و ارقام روشن و کل حیدری دارای آلل Ppd-D1b بودند. در این مکان ژنی مطابق انتظار، نتاج زودسنبله ده و دیرسنبله ده زمینه ژنتیکی رقم مهدوی شبیه والدین بودند. در زمینه ژنتیکی رقم روشن، نتاج دیرسنبله ده هموزیگوت و شبیه والد تکراری اما نتاج زودسنبله ده هتروزیگوت بود. در زمینه ژنتیکی رقم کل حیدری نتاج زودسنبله ده و دیرسنبله ده هر دو هتروزیگوت بودند. دلیل این امر می تواند وجود یک سری ژن های تغییردهنده باشد که تحت تاثیر زمینه ژنتیکی هستند. ارقام اکسکلیبر، کل حیدری و مهدوی در مکان ژنی Vrn-B1 دارای آلل Vrn-B1a و در مکان ژنی Vrn-D1 دارای آلل vrn-D1 بودند. رقم روشن در مکان ژنی Vrn-B1 دارای آلل vrn-B1 و در مکان ژنی Vrn-D1 دارای آلل Vrn-D1a بود. از آنجایی که ارقام اکسکلیبر، کل حیدری و مهدوی تنوع ژنتیکی نداشتند، مطابق انتظار نتاج زودسنبله ده و دیرسنبله ده در زمینه های ژنتیکی ارقام کل حیدری و مهدوی در هر دو مکان ژنی شبیه والدین بودند. در زمینه ژنتیکی رقم روشن، از آنجا که آلل زمستانه مکان ژنی Vrn-B1 و آلل بهاره مکان ژنی Vrn-D1 ایجاد زودرسی می نمایند، نتاج زودسنبله ده و دیرسنبله ده شبیه والد تکراری بودند.

آلل Ppd-D1a در زمینه ژنتیکی رقم روشن به خوبی توانست نتاج زودسنبله ده را از دیرسنبله ده تفکیک نماید، این نتیجه اهمیت و نقش این آلل را در زودرسی نشان می دهد. نتاج زودسنبله ده و دیرسنبله ده زمینه ژنتیکی رقم روشن از لحاظ دو مکان ژنی Vrn-B1 و Vrn-D1 تفاوت نداشتند. دلیل این امر آن است که این نتاج حاصل تلاقی برگشتی پنجم ارقام روشن و اکسکلیبر می باشند و تا این نسل فقط گزینش فنوتیپی برای زودرسی انجام شده بود و ژن های مسیول دیررسی در این مکان های ژنی طی گزینش فنوتیپی حذف شده اند.