تحلیل معناشناسی واژه «قرآن» در خطبه 198 نهج البلاغه بر اساس نظریه آمیختگی

در کلام امام علی (ع)، قرآن با زیباترین و دقیق ترین عبارات توصیف شده است. شروح نهج البلاغه نتوانسته اند، در این زمینه تمام زوایای اندیشه مولا علی (ع) را تبیین کنند. در سالیان اخیر دانش «زبان شناسی شناختی» در عرصه درک معنا به نظریاتی رسیده که می تواند در حوزه تبیین مفاهیم متون دینی ازجمله نهج البلاغه کاربرد داشته باشد. از جدیدترین نظریات، «مدل آمیختگی مفهومی» فوکونیه و ترنر (2002) است. پژوهش حاضر با بهره گیری از این الگو، در پی تبیین استعاره های مفهومی به کاررفته در مورد «قرآن» در خطبه 198 است. به این منظور، به تناسب ظرفیت یک اثر پژوهشی، چهار عبارت استعاری از این خطبه انتخاب و با استفاده از الگوی چهار فضایی، مراحل ساخت معنا به تصویر کشیده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، واژه های «بحر»، «تبیان»، «شفاء» و «جنه» که برای توصیف قرآن در حوزه مبدا، به کاربرده شده در درک استعاری حوزه مقصد (واژه قرآن)، نقش تبیین کنندگی دقیقی را ایفا می کنند و از این طریق می توان با خوانشی جدید به نکات بدیع دست یافت. یافته ها حاکی است که امام (ع) در کاربرد این عبارات از ژرف نگری جامعی بهره برده است و کاربست این نظریه می تواند افق های جدیدی را در تبیین مفاهیم استعاری نهج البلاغه بگشاید.