نگاهی به ارجاع در نشانگرهای گفتمان زبان فارسی

نشانگرهای گفتمان، عناصر زبانی هستند که درباره ماهیت و همچنین نقش و کارکرد آن ها، بین زبان شناسان اختلاف نظر وجود دارد. هدف پژوهش حاضر، بررسی کارکرد نشانگرهای گفتمان در زبان فارسی به عنوان عناصری ارجاعی بر اساس دیدگاه فریزر است. بدین منظور، پیکره ای از دو نوع متن سیاسی و اقتصادی انتخاب شد. باتوجه به شمارگان چاپ و قدمت، برای متن سیاسی، شانزده سرمقاله روزنامه کیهان و برای متن اقتصادی، پانزده سرمقاله روزنامه دنیای اقتصاد بررسی شد که نشانگرهای گفتمان در چهار طبقه نشانگرهای تقابلی، تفصیلی، استنتاجی و زمانی قرار گرفتند. تحلیل داده ها نشان داد در زبان فارسی، فرمول ارایه شده توسط فریزر درباره توالی جمله هایی که با نشانگرها به هم مرتبط می شوند، اندکی متفاوت است و باید آن را به صورت S2+DM .S1 یا S1.S2+DM بازنویسی کرد. همچنین بر اساس اهمیت اطلاعاتی که در جملات پیش و پس از نشانگرها وجود دارد، می توان آن ها را به انواع پیش مرجع (نشانگرهای که پس از پیام اصلی قرار می گیرند)، پس مرجع (نشانگرهای که پیش از پیام اصلی قرار می گیرند) و مرجع مشترک (نشانگرهای که بین دو پیام اصلی قرار می گیرند) تقسیم بندی کرد. در زبان فارسی، تحلیل داده ها نشان داد که از نظر ارجاع دهی، نشانگرهای تقابلی و تفصیلی از نوع مرجع مشترک محسوب می شوند و نشانگرهای استنتاجی و زمانی از نوع پس مرجع هستند. یافته های پژوهش بیان می کند که نشانگرهای گفتمان می توانند نقش و کارکردی ارجاعی در ساخت اطلاع داشته باشند.