تحلیلی بر سیره امیرمومنان علی(علیه السلام) در مواجهه با تعصبات نابجا

یکی از ناهنجاری های فرهنگی و اجتماعی شایع قبل از اسلام در جامعه حجاز که مشکلات بزرگی پدید آورده بود؛ عصبیت و حمیت نابجا نسبت به قوم، نژاد، زبان و عقیده بود که پیامبر اکرم (صلی-الله علیه وآله) در محو این ناهنجاری کوشید و تحولات بزرگی در این جهت پدید آورد. با رحلت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) و مهجوریت اهل بیت او، جامعه اسلامی در ابعاد گوناگون، با ارزش های دینی فاصله گرفت؛ از جمله، عصبیت های نابجا مجددا در جامعه احیا شده و گسترش پیدا کرد، مخصوصا در زمان خلیفه سوم این مشکل بیش از گذشته مطرح شد و امیرمومنان علی (علیه السلام) زمانی به حکومت رسید که این معضل، شکل پیچیده ای یافته بود و چه بسا وجهه دینی پیدا کرده و مقابله با این مشکل فرهنگی و اجتماعی، نیازمند مبارزه ای هوشمندانه، عالمانه و دقیق بود؛ بر همین اساس، امام (علیه السلام) با دو شیوه به اصلاح این معضل پرداخت؛ «فرهنگ سازی و تبیین نظری» و نیز «الگوسازی و تبدیل نظریه ها به رویه ها». هدف این نوشتار بررسی و تبیین عملکرد امام (علیه السلام) در این دو محور با استفاده از بیانات حضرت و نیز دیگر روایات و گزارشات تاریخی است.