بررسی روند تغییرات گرد و غبار در نیمه شرقی ایران

در سال های اخیر، پدیده گرد و غبار به یکی از مهمترین چالش های زیست محیطی در سراسر جهان تبدیل شده است. کشور ایران با توجه به حاکم بودن اقلیم خشک و نیمه خشک بر آن، همیشه از تولید و گسترش مواد معلق در هوا به ویژه گرد و غبار آسیب دیده است. در پژوهش حاضر به ارزیابی روند و شدت تغییرات گرد و غبار با استفاده از شاخص عمق نوری هواویز یا Aerosol Optical Depth در نیمه شرقی ایران پرداخته شد. بدین منظور ابتدا در سامانه گوگل ارث انجین از داده های AOD باند آبی با طول موج nm470 محصول MCD19A2 سنجنده مودیس در مقیاس زمانی روزانه میانگین گیری شد و داده های ماهانه AOD از ابتدای سال 1380 تا انتهای سال 1401 استخراج شد. در مرحله بعد ماه های دارای بیشترین میانگین AOD انتخاب شد و ارزیابی روند و شدت تغییرات گرد و غبار بر روی داده های این ماه ها انجام. به منظور ارزیابی روند تغییرات AOD از آزمون من کندال و همچنین برای ارزیابی شدت تغییرات آن از رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که بیشترین مقدار AOD در محدوده مورد بررسی در چهار ماه آوریل، می، ژوین و جولای معادل با ماه های شمسی فروردین تا مرداد رخ داده است. همچنین نتایج تحلیل روند و شدت تغییرات AOD در ماه آوریل با احتمال بیش از 70% و با شدت زیاد و خیلی زیاد در بیشتر مناطق مورد بررسی در حال افزایش است. این درحالی است که شاخص مورد بررسی در ماه های می، ژوین و جولای به ترتیب در بخش قابل ملاحظه ای از نیمه غربی، نیمه شمالی و نیمه شرقی با شدت های مختلف با احتمال بیش از 70% در حال افزایش است. با توجه به نتایج پژوهش حاضر لازم است با مدیریت مناسب، عوامل موثر بر ایجاد گرد و غبار در مناطقی که گرد و غبار در حال افزایش است، روند تغییرات را کنترل یا کاهش داد.