بازشناسایی ابعاد به کارگیری آب در معماری سنتی ایران با تاکید بر اقلیم خشک و نیمه خشک(مطالعه موردی: معماری مسکونی شهر یزد)

مقدمه و هدف پژوهش: 

نظر به اهمیت مقوله آب و مدیریت مصرف آن در کشور، هدف از تحقیق حاضر، بازشناسی ابعاد و انگیزه های بکارگیری آب در اقلیم خشک و نیمه خشک و معماری سنتی خانه های ایرانی است.

روش پژوهش: 

روش تحقیق از نوع ترکیبی است. در بخش اول، برای بازشناسی ابعاد و انگیزه های استفاده از آب در معماری سنتی ایران، از روش تفسیری تاریخی استفاده شد. شهر یزد به عنوان پایلوت تحقیق در نظر گرفته شد و بناهای خاصی که واجد ویژگی های معماری سنتی بودند، انتخاب شدند و با استفاده از تکنیک دلفی (پنل خبرگان) اقدام به تعیین کارکرد آب گردید. در بخش دوم، از طریق پرسشنامه (چک لیست طیفی) نسبت به دسته بندی و اولویت بندی ابعاد اقدام شد. جهت تعیین روایی سازه پرسش نامه، تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم افزار لیزرل مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج نشان داد در مجموع 17 مولفه در قالب دو بعد اصلی (مفهومی و کالبدی) به عنوان اجزای اصلی به کارگیری آب در معماری سنتی ایران می توان متصور شد. مهمترین مولفه های بعد مفهومی عبارت بودند از: رنگ، طبیعت، تقدس و شفافیت همچنین، در میان مولفه های اثرگذار در بعد کالبدی نیز سلسله مراتب، بهداشت محیط و هندسه و تناسبات دارای اهمیتی بیش از سایر مولفه ها بودند. بنای "عرب کرمانی" بیشترین امتیاز را کسب کرده است (61/161) که نشان می دهد نقش آب در این بنا از سایر سایت های مطالعاتی بیشتر و پراهمیت تر بوده است.

امروزه بازنگری در طراحی ها و اقتباس از الگوهای معماری سنتی به ویژه در بخش کاربرد آب، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور می توان از الگوهای معماری سنتی برای اقلیم خشک و نیمه خشک بهره جست.