تحلیل زمانی- مکانی ابرناکی در ایران

ابرها را می توان به عنوان یکی از پیچیده ترین و تاثیرگذارترین متغیرهای دستگاه نیوار در شکل دهی ساختار اقلیمی کره زمین به شمار آورد. بنابراین، هدف از این پژوهش، بررسی و تحلیل مقدار ابرناکی به لحاظ تغییرات زمانی و مکانی در ایران است که طی یک دوره 31 ساله (2021-1991) برای تعداد 93 ایستگاه در پهنه ایران به انجام رسیده است. بدین منظور داده های روزانه متغیر ابر از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید و پس از بررسی و پیش پردازش و تبدیل آنها به مقیاس های سالانه، ماهانه و فصلی، سطح نرمال بودن داده ها با آزمون های مختلف آماری از قبیل آزمون های کولموگروف-اسمیرنوف، لیلیفورس و اندرسون-دارلینگ بررسی شد. سپس براساس توزیع نرمال و غیرنرمال سری های زمانی ابرناکی جهت تشخیص روند داده ها از آزمون رگرسیون خطی بر اساس روش کمترین مربعات خطا و آزمون من-کندال در سطح اطمینان 95 درصد استفاده شد. نتایج سالانه نشان داد تعداد 50 ایستگاه دارای تغییرات معنادار بوده اند که جهت این تغییرات در 47 ایستگاه، کاهشی و تنها در 3 ایستگاه، افزایشی بوده است، در سایر ایستگاه ها هیچ روند معناداری مشاهده نگردید. نتایج ماهانه و فصلی نیز بیانگر روند کاهشی مقدار ابرناکی در ماه های سرد سال و فصل های زمستان و بهار و البته فصل پاییز است. همچنین ارتباط بین عوامل مکانی طول و عرض جغرافیایی با مقدار ابرناکی با استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون بررسی گردید که نتایج این آزمون بیانگر همبستگی منفی با طول جغرافیایی و همبستگی مثبت با عرض جغرافیایی است. سپس مقدار ابرناکی و توزیع آن در هر یک از مقیاس های مورد مطالعه (سالانه، ماهانه و فصلی) در پهنه ایران در قالب نقشه نمایش داده شد. بالاترین مقادیر سالانه ابرناکی در جنوب و جنوب غربی دریای خزر در ایستگاه های رشت، رامسر، بندر انزلی، نوشهر و بابلسر و بعد از آن در مناطق شمال غرب کشور در ایستگاه های اردبیل، اهر، تبریز، سراب و ماکو و کمترین مقدار در مناطق جنوب و جنوب شرق کشور است.