بررسی فصلی تبخیر تعرق مرجع و تحلیل حساسیت آن به عناصر هواشناسی در ایران

تبخیر تعرق ترکیب دو فرایند مجزا، تبخیر از سطح خاک و تعرق از گیاه است که میزان آن بستگی به عناصر مختلف هواشناسی دارد. از این رو شناخت عوامل موثر و میزان تاثیر هر عنصر بر تبخیر تعرق مرجع (ET0) حایز اهمیت فراوان است. در پژوهش حاضر، برآورد ET0 فصلی بر اساس آمار 45 ساله 2020-1976 سازمان هواشناسی 40 ایستگاه همدید به روش فایوپنمن مانتیث 56 محاسبه و بصورت نقشه های پهنه بندی ارایه شد. روند تغییرات ET0 با آزمون های من-کندال و روند نوآورانه (ITA) بررسی شد. به منظور بررسی میزان تاثیر هر عنصر بر ET0، ضریب حساسیت فصلی با استفاده از روش Sobol محاسبه شد. بدین صورت که توزیع آماری عناصر هواشناسی شامل رطوبت نسبی، ساعت آفتابی، متوسط، بیشینه و کمینه دما و سرعت باد؛ با محاسبه میانگین و واریانس هر پارامتر در دامنه 40%± برآورد شد و سپس با ثابت نگه داشتن هر متغییر، تغییر تمامی متغییرها ضریب حساسیت در مقیاس فصلی ارایه شد. براساس نتایج؛ میزان تاثیرگذاری عناصر هواشناسی در ET0 در فصول مختلف سال متفاوت است. ضریب حساسیت برای میزان تاثیرگذاری هر عنصر شامل کمینه دما با 1/18%، سرعت باد 5/22%، سرعت باد 9/31% و بیشینه دما 4/20% به ترتیب در فصول بهار، تابستان، پاییز و زمستان رتبه نخست را در میزان تاثیرگذاری به خود اختصاص دادند. براساس یافته های پژوهش حاضر میزان تاثیرگذاری عناصر مختلف هواشناسی بر ET0 در فصول مختلف تفاوت داشت که این مهم باید در برنامه ریزی و مدیریت بهینه منابع آب کشور مورد توجه قرار بگیرد.