تجربیات محققین در مورد کسب رضایت آگاهانه برای شرکت در تحقیقاتی انسانی و عوامل تسهیل کننده آن: یک مطالعه کیفی

هدف کسب رضایت آگاهانه ورود داوطلبانه افراد به تحقیق با داشتن اطلاعات کافی از هدف تحقیق و پیامدهای آن است. با توجه به کافی نبودن اطلاعات در مورد اصول اخلاقی مورد نیاز برای کسب رضایت آگاهانه، توجه به این مساله باید بیشتر مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد. هدف این مطالعه استخراج تجربیات محققین در مورد کسب رضایت آگاهانه برای شرکت در تحقیقاتی انسانی و عوامل تسهیل کننده آن می باشد.
این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوای قراردادی در سال 2023 انجام شد. با استفاده از نمونه گیری هدفمند، 17 نفر از محققان دانشگاه علوم پزشکی قم انتخاب و مصاحبه نیمه ساختارمند و انفرادی تا  اشباع داده ها انجام شد. تجزیه و تحلیل داده ها همزمان با جمع آوری داده ها با استفاده از روش  گرانهیم و لاندمن صورت گرفت.
محققان گزارش کردند که کسب رضایت آگاهانه یک فرآیند ضروری برای تمام مطالعاتی است که نمونه های آن را انسان ها شامل می شوند. طی این فرآیند اطمینان حاصل می گردد که نمونه های پژوهش اطلاعات لازم در مورد پژوهش را دریافت نموده و به صورت آگاهانه در مطالعه شرکت می نمایند. طبق نتایج این مطالعه، بر اساس ماهیت مطالعه، محققان می توانند از هریک از روش های کتبی، شفاهی و یا الکترونیکی جهت کسب رضایت آگاهانه استفاده نمایند نمایند. محققان اعتقاد داشتند اصول کسب رضایت آگاهانه شامل داوطلبانه بودن، اجتناب از اجبار، وجود تعامل دوطرفه بین محقق و نمونه های پژوهش و ارایه اطلاعات ضروری به نمونه های پژوهش است. طبق تجارب محققان، عوامل تسهیل کننده کسب رضایت آگاهانه شامل برقراری ارتباط موثر با نمونه های پژ.هش، مناسب بودن متن رضایت نامه آگاهانه، تهیه فایل چندرسانه ای رضایت نامه آگاهانه و برگزاری دوره های آموزشی و وجود دستورالعمل مشخص و به روز می باشد.
طبق نتایج این مطالعه، کسب رضایت آگاهانه یک فرآیند ضروری برای اطمینان از آگاهانه بودن مشارکت انسان ها در پژوهش می باشد. این کار به سه روش کتبی، شفاهی و یا الکترونیکی انجام می گیرد. اصول کسب رضایت آگاهانه و عوامل تسهیل کننده آن که در این پژوهش ذکر شده می تواند به محققان در رعایت این جنبه مهم از اخلاق در پژوهش کمک نماید.