مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی و فتوتراپی بر خطرپذیری مراجعین کلینیک های ترک اعتیاد مواد مخدر

خطرپذیری رفتاری است که سلامت فرد را به مخاطره می اندازد و زمینه ابتلای فرد به بیماری های جسمانی و روان شناختی را فراهم می کند. اختلال وابستگی به مواد شامل نشانگان شناختی، رفتاری و روان شناختی به همراه الگویی از تکرار و بروز پیامدهای تحمل ترک است. هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی توان بخشی شناختی و فتوتراپی بر خطرپذیری افراد دارای اختلال وابستگی به مواد بود.

پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل همراه با مرحله پیگیری 2 ماهه است. جامعه آماری این پژوهش، تمامی مراجعین کلینیک های درمان سوء مصرف مواد مخدر اوپیوییدی نیک طب، گلریزان و حامی شهر تهران در سال 1399 بود. در مرحله اول با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس با توجه به 0/05=α، اندازه اثر 85 درصد و سه گروه مساوی، با استفاده از نرم افزار Gpower 63 نفر تعیین شد، این افراد از میان کسانی که در آزمون خطرپذیری نمره بالاتر از خط برش دریافت کرده بودند انتخاب و سپس به شیوه تصادفی ساده در 2 گروه آزمایش (21 نفر گروه توان بخشی شناختی و 21 نفر گروه فتوتراپی) و یک گروه کنترل (21 نفر) جایگزین شدند. گروه آزمایش اول تحت 12 جلسه توان بخشی شناختی و گروه آزمایش دوم تحت 12 جلسه فتوتراپی قرار گرفتند؛ اما افراد گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد و در لیست انتظار باقی ماندند.

میانگین سن گروه توان بخشی شناختی 8/27±34/19، گروه فتوتراپی 7/68±32/76 و گروه کنترل 7/73±33/33 سال بود. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته نشان داد هر دو مداخله مذکور در مرحله پس آزمون و پیگیری نسبت به گروه کنترل اثربخشی معناداری بر کاهش خطرپذیری داشت (0/05>p). افزون بر این، نتایج آزمون تعقیبی بن فرونی نشان داد که فتوتراپی اثربخشی بیشتری بر کاهش خطرپذیری داشت (0/05>p).

توان بخشی شناختی و فتوتراپی می تواند به عنوان یک شیوه درمانی برای کاهش مشکلات ناشی از خطرپذیری مراجعین کلینیک های ترک اعتیاد مواد مخدر به کار برده شوند.